ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด

คุณแอนนาเป็นคุณแม่ท้องสอง ลูกคนแรกอายุ 3 ขวบเศษแล้ว แต่มีปัญหาทางสุขภาพ เป็นเด็กไม่ค่อยแข็งแรง ป่วยเป็นภูมิแพ้ หอบหืด จนส่งผลต่อพัฒนาการ และการเจริญเติบโต คุณแอนนาค่อนข้างกังวลกับลูกคนแรกมาก จนบางครั้งสงสารลูกมากที่ต้องหาหมอตลอด หยุดยาไม่ได้เลย หยุดยาทีไรหายใจเหมือนจะขาดใจ อันที่จริงคุณแอนนายังไม่พร้อมที่จะมีลูกอีกคน แต่ด้วยความที่ใช้วิธีคุมกำเนิดแบบยาเม็ดรับประทาน ซึ่งพอยุ่งๆ ก็มักจะลืมรับประทานเสมอ อีกทั้งคุณแอนนาอยู่ในช่วงที่เปลี่ยนงานใหม่ และย้ายบ้านมาซื้อบ้านหลังใหม่ที่ใหญ่ขึ้น ก็มีภาระหนี้สินมากขึ้น ส่วนสามีก็ทำงานบริษัทที่เพิ่งก่อตั้งใหม่ ซึ่งยังไม่ถือว่ามีความมั่นคงเท่าใดนัก การตั้งครรภ์ลูกคนที่สองนี้จึงนำมาซึ่งความเครียด ความวิตกกังวล จนส่งผลให้นอนไม่หลับอยู่เสมอ ทั้งความวิตกกังวลว่าลูกจะออกมาไม่แข็งแรงอีก เรื่องภาระค่าใช้จ่ายที่จะต้องเพิ่มขึ้นเมื่อมีลูกอีกคน อีกทั้งลูกคนโตก็กำลังจะเข้าโรงเรียนซึ่งสุขภาพก็ไม่ค่อยจะแข็งแรง ทั้งหมดนี้รบกวนจิตใจคุณแอนนาเป็นอย่างมากจนกระทั่งคลอด คุณแอนนาคลอดลูกคนที่สองก่อนกำหนดประมาณ 1 เดือน ลูกตัวเล็กและต้องอยู่ในตู้อบ วันแรกที่คลอดออกมาคุณแอนนาไปดูลูกที่แผนกเด็กอ่อนแล้วรู้สึกเศร้ามาก กลับมาที่ห้องพักก็เอาแต่นอน ทั้งๆที่นอนไม่หลับ รู้สึกหงุดหงิดทุกคนที่อยู่รอบตัว และปวดศีระษะ ไม่อยากไปดูลูกอีก ไม่อยากไปให้นม รู้สึกหดหู่มากจนทุกคนในครอบครัวผิดสังเกต ลูกคนโตมาที่โรงพยาบาลก็ไม่สนใจลูกเท่าที่ควร อาหารก็ไม่ค่อยยอมรับประทาน บางครั้งอยู่ๆก็ร้องไห้ออกมา พยาบาลก็เลยบอกคุณหมอที่ทำคลอด คุณหมอเลยให้ยารับประทานยาต่อต้านอารมณ์ซึมเศร้า ผ่านไป 3 วันคุณแอนนารู้สึกดีขึ้น แต่กลับรู้สึกผิดแทนที่ไม่ไปดูแลลูกที่ห้องเด็กอ่อน ปล่อยให้ลูกต้องกินนมผสม และสับสนไม่เข้าใจตัวเอง รู้สึกว่ารักลูกแต่ที่ผ่านมากลับไม่ไปดูแล หลังจากนั้นคุณแอนนาจึงพยายามชดเชยเวลาที่ผ่านไปให้ โดยไปให้นมลูกทุกมื้อที่แผนกเด็ก จนกระทั่งลูกของคุณแอนอาการดีขึ้น และออกจากโรงพยาบาลได้

การเปลี่ยนแปลงของจิตใจในระยะหลังคลอด

เป็นภาวะที่พบได้ในระยะหลังคลอดโดยที่ไม่ทราบสาเหตุชัดเจน ซึ่งแบ่งตามความรุนแรงได้เป็น 2 ประเภท

1.Postpartum Blue หรือ อารมณ์เศร้าหลังคลอด เป็นภาวะที่มีการเปลี่ยนแปลงของจิตใจในระยะหลังคลอดที่พบได้บ่อยที่สุด คุณแม่จะมีความรู้สึกเศร้า วิตกกังวล กระสับกระส่าย กระวนกระวาย เครียด หดหู่ ไม่สดชื่น อารมณ์แปรปรวนง่าย สับสน หลงลืม ปวดมึนศีรษะ นอนไม่หลับ และมีความรู้สึกทางด้านลบต่อการเลี้ยงดูบุตร ลักษณะดังกล่าวจะมีความรุนแรงน้อย มักเกิดขึ้นในสัปดาห์แรกหลังคลอด และอาการดังกล่าวจะหายได้เองภายใน 10 วันหลังคลอด แต่โดยทั่วไปแล้วอาการจะหายไปในเวลาเพียง 2-3 วันเท่านั้น จึงไม่ถือว่าอารมณ์เศร้าหลังคลอดเป็นความผิดปกติที่ร้ายแรงอะไร อารมณ์เศร้าหลังคลอดนั้นมักพบได้บ่อยในมารดาที่มีสภาพจิตใจถดถอยไม่สดชื่นในระยะใกล้คลอด และหลังคลอด

2.Postpartum Depression หรือโรคซึมเศร้าหลังคลอดเป็นภาวะที่แยกจาก Postpartum Blue ได้ลำบากเพราะอาการและอาการแสดงใกล้เคียงกัน แต่ภาวะ Postpartum Depression นั้นเป็นรุนแรงกว่า และอาจพบในกลุ่มที่เป็น Postpartum Blue แต่ไม่หายไปเองและเป็นรุนแรงมากขึ้น โดยจะมีอาการซึม ท้อแท้ วิตกกังวล หรืออยากฆ่าตัวตายร่วมด้วย อาการเช่นนี้ทางการแพทย์ถือว่าเป็นความผิดปกติ และจำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาโดยแพทย์ มิฉะนั้นอาการอาจจะรุนแรงมากขึ้นจนกลายเป็นโรคทางจิตอื่นๆ ตามมาได้

นพ.มรว.ทองทิศ ทองใหญ่