มะตูม

มะตูม

มะตูมมีชื่อท้องถิ่นว่า มะปิน (เหนือ) กะทันตาเถร ตุ่มตัง (ลานช้าง) ตูม (ปัตตานี) พะโนงค์ (เขมร) มะปิส่า (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน) เป็นไม้ยืนต้นสูง 10-15 เมตร มีใบเป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับ ขอบใบหยักมน ออกดอกเป็นช่อที่ซอกใบและที่ปลายกิ่ง กลีบดอกด้านนอกสีเขียวอ่อน ด้านในสีนวล ใบและดอกมีกลิ่นหอม มีผลรูปกลมถึงรี เปลือกแข็ง เมื่อสุกเนื้อในสีเหลืองนวล มีน้ำเมือก รสหวานหอม มีเมล็ดจำนวนมาก

มะตูมมีหลายพันธุ์ ที่นิยมนำมาทำยาคือมะตูมนิ่ม ผลแก่จัดในเดือนกุมภาพันธ์ – มีนาคม โดยส่วนใหญ่แล้วจะนิยมใช้ยอดอ่อน นำมาทำเป็นผักแกล้มกับอาหารรสจัดต่างๆ เช่น แกงเผ็ด ยำ น้ำพริก หรือลาบ เป็นต้น สำหรับส่วนที่นำมาเป็นยา ได้แก่ ผล และใบ

สรรพคุณทางยาและวิธีใช้

1.รักษาสิว

วิธีใช้ ใช้ผลสุก ผ่าครึ่งตักเนื้อออก เอาเปลือกฝนกับฝาละมี (ฝาหม้อดิน) ให้เป็นครีม ใช้แต้มหัวสิวก่อนนอน แล้วล้างออกในตอนเช้า จนหัวสิวหลุด

2.บำรุงครรภ์

วิธีใช้ ใช้เปลือกผล ฝนกับน้ำปูนใส ทาให้ทั่วท้องที่กำลังตั้งครรภ์ เพื่อช่วยบรรเทาความร้อน

3.รักษาแผลสด แผลเรื้อรัง

วิธีใช้ นำใบมาตำละเอียด พอกแผล

4.แก้ท้องเสียเรื้อรัง

วิธีใช้ ใช้ผลดิบ ฝานเป็นแผ่นบางๆ ตากแดดให้แห้ง แล้วคั่วให้หอม 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 4 แก้ว ให้เดือดนาน 10-15 นาที ดื่มตอนอุ่นๆ ครั้งละ 1 แก้ว ทุกๆ 2 ชั่วโมง จนอาการบรรเทา

5.แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงหัวใจ

วิธีใช้ ใช้ผลแก่ ขูดผิวออกให้หมดทุบพอร้าว ใส่น้ำตาล เรียกว่า น้ำอัฐบาน หรือใช้ผลห่ามฝานเป็นแผ่นตากแดด ย่างไฟพอหอม ต้มหรือชงในน้ำร้อน เติมน้ำตาล ดื่มได้ทั้งร้อนและเย็น

6.แก้ท้องผูก

วิธีใช้ ผลสุก กินเนื้อครั้งละ 1 ลูก มน้ำตามมากๆ

ข้อควรระวังในการใช้ ใบอ่อนนิยมนำมาจิ้มน้ำพริก ถ้ากินมากจะทำให้เป็นหมันหรือแท้งลูกได้ ดังนั้นหญิงมีครรภ์ควรหลีกเลี่ยง