พัฒนาการรูปร่างหน้าตาของทารกแรกเกิด

พัฒนาการรูปร่างหน้าตาของทารกแรกเกิด

A baby’s appearance ( รูปร่างหน้าตาของหนู )

คงไม่มีอะไรจะน่าสุขใจสำหรับคนเป็นพ่อแม่มือใหม่มากไปกว่า การเฝ้ามองการเปลี่ยนแปลงของลูกน้อยแรกคลอด วันแล้ววันเล่า  ไม่ว่าจะเป็นรูปร่างหน้าตา  ที่ค่อยๆ เปลี่ยนแปลงเข้ารูปเข้ารอย  ดูมีสัดส่วน น่ารักน่าชังขึ้นทุกวัน  ศีรษะที่เริ่มกลมมากขึ้น   เนื้อตัวเริ่มมีเนื้อมีหนัง  ไม่เหี่ยวย่นดูผอมแห้งเหมือนตอนแรกคลอด  รวมทั้งพัฒนาการด้านต่างๆ ที่คุณพ่อคุณแม่บางท่านถึงกับตื่นเต้นเป็นอย่างมาก เมื่อเจ้าตัวน้อยที่นอนไม่รู้ประสีประสา เริ่มสบตาด้วยอย่างนานเป็นครั้งแรก  มาดูรูปร่างหน้าตาและลักษณะภายนอกโดยรวมของหนูกันดีกว่าค่ะ  จะได้เลิกกังวลว่า เอ๊ะ..ลูกเราตาเหล่หรือหัวเบี้ยวเปล่านะ ?

ศีรษะ เด็กทารกแรกเกิดจะมีศีรษะขนาดใหญ่เมื่อเปรียบเทียบกับลำตัว โดยความยาวของศีรษะจะกินพื้นที่ถึง 25% ของความยาวทั้งหมดของร่างกาย และน้ำหนักศีรษะจะเท่ากับสิบเปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวทั้งหมด  ซึ่งศีรษะผู้ใหญ่จะมีน้ำหนักเพียงสองเปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวผู้ใหญ่คนนั้นเท่านั้น   ศีรษะของเจ้าตัวน้อยบางคนอาจบวมไปทางซ้าย  บวมไปทางขวา หรือบวมไปข้างหลัง ซึ่งเป็นผลจากการคลอด  โดยเฉพาะเด็กที่คลอดผ่านทางช่องคลอด หรือเด็กที่ต้องใช้เครื่องช่วยดูด  ก็อาจฝากรอยเอาไว้บนศีรษะที่ยังนิ่มอยู่ของทารกได้  แตกต่างจากเด็กที่คลอดจากการผ่าตัด ที่มักมีรูปศีรษะที่กลมกว่า  แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ไม่ได้แปลว่าเด็กจะมีศีรษะรูปทรงเหมือนตอนคลอดตลอดไป  ไม่ต้องตกใจค่ะ ว่าหัวลูกดิฉันเบี้ยว  เพราะศีรษะของลูกน้อยของคุณจะค่อยๆ ปรับรูปร่างให้เต็มกลมสมส่วนเองได้  ภายใน 3-7 วัน  แต่ที่สำคัญ อย่าให้ลูกนอนท่าเดียวตลอดนะคะ  จับพลิกซ้ายพลิกขวาสลับกับนอนหงาย  และเมื่ออายุสักสองเดือนพอชันคอขึ้นได้บ้าง  ก็จับนอนคว่ำให้ลูกได้ชูคอดูนู่นนี่บ้างเวลาตื่น

ดวงตา เด็กแรกเกิดจะมีเปลือกตาบนที่บวม และจะหายไปเองภายในไม่กี่วัน  ถ้าลูกของคุณดูเหมือนตาไม่เท่ากัน หรือมองดูเหมือนตาเขตาเหล่อย่างไรชอบกล  ก็ยังไม่ต้องตกใจไปค่ะ  ส่วนใหญ่แล้วภายในไม่กี่สัปดาห์ หรือเด็กบางคนอาจใช้เวลาเพียงไม่กี่วัน  ตาที่เคยดูขนาดไม่เท่ากันก็เริ่มเข้าที่เข้าทางแล้ว แต่อย่างไรก็ตามก็ไม่ควรเกินกว่าสี่เดือนที่ดวงตาและลูกตาเจ้าตัวน้อย จะปรับเข้าที่เข้าทางและได้สมดุล  รวมไปถึงเจ้าตัวน้อยที่เป็นคอร์เคเชี่ยน  หรือฝรั่งที่ไม่ได้มีผมดำตาดำเหมือนเรา  ก็จะเริ่มเห็นสีตาที่แท้จริงกันภายในสี่เดือนเช่นเดียวกันนี่แหละค่ะ

ถ้าทารกน้อยมีอาการตาแฉะ คือมีน้ำตาไหลผิดปกติ  ก็อาจเป็นเพราะท่อน้ำตาถูกอุดไหลไม่สะดวก ให้ลองใช้นิ้วมือกดลูบเบาๆบริเวณหัวตากับจมูก  ก็อาจช่วยได้  หรือบางครั้งอาจเกิดจากการระคายเคืองของน้ำยาหยอดตาที่ใช้ป้องกันการติดเชื้อในระหว่างคลอด  อันนี้ก็จะหายไปเองค่ะ  แต่ถ้าเห็นมีขี้ตามากผิดปกติ หรือเป็นหนองก็อาจจะเกิดอาการอักเสบได้  อันนี้ล่ะค่ะที่จำเป็นต้องปรึกษาคุณหมอโดยด่วน เพราะเชื้อบางชนิดอาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ตาเด็กเสียหายได้

ผม ในตอนแรกคลอด  เด็กทารกมักมีผมสีอ่อนและนุ่มบางกว่าผมจริงในเวลาต่อมา และผมของเด็กบางคนก็อาจหลุดร่วงภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์  จากนั้นก็จะมีผมชุดใหม่ขึ้นมาแทนที่ ซึ่งจะมีลักษณะหยาบกระด้างกว่าผมชุดเดิมเล็กน้อย  และก็ไม่ใช่เรื่องผิดปกติแต่อย่างใด ที่เด็กบางคนจะยังไม่มีผมขึ้นเลย จนกระทั่ง 1-2 ขวบ  และสำหรับเด็กฝรั่ง อาจต้องใช้เวลาอีกหลายปี กว่าที่สีผมที่แท้จริงจะปรากฏให้เห็น

มือและเท้า เมื่อกระดูกของเจ้าตัวน้อยเริ่มแข็งขึ้น  ร่างกายรวมไปถึงมือและเท้าที่เคยอ่อนปวกเปียก ยืดหยุ่นสูง ก็จะเริ่มดูแข็งแรงและแข็งขึ้น   มือและเท้าที่อยู่ในท่างอตลอดเวลาเพราะติดมาจากการอยู่ในมดลูกที่แคบ  ก็จะเริ่มเหยียดยืดขึ้น  จะสังเกตได้ที่แขนและมือซึ่งเป็นส่วนบนของร่างกายก่อน  จากนั้นขาก็จะเริ่มรู้จักถีบและเหยียดยืดเป็นบางครั้ง  เพื่อเป็นการเตรียมตัวรับมือกับพัฒนาการขั้นต่อๆไป  คือ การนั่ง  การคลาน และการยืนในเวลาต่อมานั่นเอง  เป็นที่น่าสังเกตว่าการพัฒนาร่างกายส่วนบนจะพัฒนาไปเร็วกว่าร่างกายส่วนล่างเล็กน้อย  เพราะถึงแม้เด็กจะมีอายุถึงเก้าเดือนแล้ว  แต่ขาของเด็กก็ยังคงงออยู่เป็นส่วนใหญ่  ในขณะที่มือเริ่มยืดออกมากกว่า และเด็กจะพยายามเอื้อมคว้าหยิบสิ่งของต่างๆมากขึ้น   แต่เมื่อครบขวบ  ขาของเจ้าตัวน้อยก็จะพัฒนาได้เท่าทันแขนและมือแล้ว  จนในที่สุด  เจ้าตัวน้อยของเราก็จะยืนตัวตรงได้ค่ะ

หน้าตา เด็กทารกแรกเกิดจะมีใบหน้าที่เรียกกันว่า kinderschema เป็นคำภาษาเยอรมันที่บรรยายถึงใบหน้าของเด็กทารก  ซึ่งประกอบไปด้วย ศีรษะขนาดใหญ่เมื่อเปรียบเทียบกับขนาดของร่างกาย, ใบหน้าแบน, หน้าผากกว้างเป็นโหนกนูนออกมา, จมูกแบนเหมือนกระดุมเม็ดเล็กๆ,  ดวงตาอยู่ในแนวระดับที่ต่ำกว่าผู้ใหญ่, แก้มกลมยุ้ย, ผิวหนังอ่อนนุ่มและอุ่น  ผมเส้นเล็กบาง, คางเล็กและดูเหมือนหลบอยู่ภายใน

แต่นอกเหนือไปจากคินเดอร์สกิมาทั่วๆไปของเด็กทารกแล้ว  ทารกน้อยแต่ละคนยังมีลักษณะโดดเด่นบางอย่างบนใบหน้า  ที่บ่งบอกถึงเชื้อสายหรือกรรมพันธุ์ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ  ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่, ปู่ย่าตายายหรือรุ่นก่อนหน้านั้นขึ้นไปอีกด้วย  เช่น เด็กบางคนอาจมีตาเหมือนคุณพ่อ, ปากเหมือนคุณแม่, ตาและผมเหมือนคุณปู่ก็เป็นได้

มีผลงานวิจัยที่ทดสอบปฏิกิริยาของประสาทส่วนกลาง  ซึ่งเป็นประสาทในส่วนของการรับความรู้สึกและอารมณ์   โดยได้นำเด็กที่มีหน้าตาไม่คุ้นเคยมาให้พ่อหรือแม่ดู  ผลการทดสอบแสดงให้เห็นว่า  ผู้ใหญ่คนนั้นมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อใบหน้าของเด็กที่ไม่คุ้นเคยอย่างรวดเร็ว ภายในหนึ่งส่วนเจ็ดของวินาทีเท่านั้น   ซึ่งนับว่าเป็นการตอบสนองที่รวดเร็วและเป็นไปเองโดยสัญชาตญาณ   ผลการทดสอบชี้ให้เห็นว่า  มนุษย์จะตอบสนองต่อรูปลักษณ์ภายนอก  โดยในกรณีนี้ก็คือรูปลักษณะหน้าตาของเด็กทารกอย่างทันทีทันใด  และจะปลุกความสงสัยในความเป็นพ่อแม่ของตนเองต่อเด็กคนนั้นขึ้นมา

โดยทั่วไปแล้ว องค์ประกอบรายละเอียดบนใบหน้าของเด็ก จะค่อยๆเปลี่ยนแปลงไปอย่างช้าๆ  และรูปทรงหรือโครงสร้างบนใบหน้าก็ยังไม่เป็นเหลี่ยมมุมเหมือนผู้ใหญ่ ( จะสังเกตเห็นได้ง่ายในเด็กผู้ชายมากกว่าเด็กผู้หญิง ) จนกระทั่งเข้าสู่วัยรุ่นแล้วนั่นแหละค่ะ  ที่จะเห็นหน้าตาของเด็กทารกที่กลายร่างเป็นผู้ใหญ่คนหนึ่งได้ชัดเจนแล้วว่า เมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ เด็กน้อยคนนั้นมีหน้าตาเป็นอย่างไร

ลักษณะคินเดอร์สกิมาจะเด่นชัดในช่วงสองปีแรกเท่านั้น และจะค่อยๆหายไป  แขนขาป้อมๆ และตัวที่เคยกลมก็จะยืดขึ้น  จากเด็กทารกที่ดูเหมือนช่วยตัวเองไม่ได้เลย  ทำให้ทุกคนที่พบเห็นหลงรักอยากเข้าไปอุ้มหรือช่วยเหลือ  ก็จะเริ่มเติบโตและเป็นอิสระ  ช่วยเหลือตนเองได้มากขึ้น  สามารถเดิน, วิ่ง และทำทุกอย่างที่ต้องการได้มากขึ้น  แต่ไม่ว่าเจ้าตัวน้อยของเราจะเติบโตมามีรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร หรือช่วยตัวเองได้มากขึ้นเพียงใด  ก็คงไม่ทำให้คุณพ่อคุณแม่รักเจ้าตัวน้อยลดลงไปได้  เพราะความรักความผูกพันเป็นสิ่งที่ก้าวข้ามรูปลักษณ์ภายนอกไปแล้ว   ถึงกระนั้นพ่อแม่เองก็ยังอดคอยเฝ้าสังเกตสังกาลูกอยู่ทุกวันไม่ได้ ว่าโตขึ้นลูกเราจะมีรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไรต่อไป  เอ๊ะ..ยังไงกันแน่ ( ถึงจะโตขึ้นไม่หล่อเหมือนพ่อ หรือไม่สวยเหมือนแม่  ก็ยังรักเท่าเดิมและมากกว่าเดิมซะอีกนะ จะบอกให้ )