วันหนึ่งปั๊มน้ำนม 4 ครั้ง น้อยไปหรือเปล่า

ถามหมอ เพิ่งคลอดลูกได้เกือบ 1 เดือนค่ะ รู้สึกว่าน้ำนมมาน้อยมาก เลยสงสัยว่าหลังจากลูกดูดนมแล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าเขาดูดไปมากแค่ไหน อิ่มหรือเปล่า นอกจากนี้เวลาปั๊มนม จะปั๊มได้ประมาณ 1.5 ออนซ์  ต่อครั้ง วันหนึ่งปั๊มน้ำนมประมาณ 4 ครั้ง อยากทราบว่าน้อยไปหรือเปล่าค่ะ

หมอตอบ คำถามยอดฮิตเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อีกคำถามหนึ่งคือ จะทราบได้อย่างไรว่าลูกดูดนมแม่ได้มากน้อยแค่ไหน และลูกดูดนมแม่เพียงพอหรือไม่  มีวิธีการสังเกตได้ไม่ยากค่ะ ถ้าลูกดูดนมแม่ได้อิ่มแล้วเขาจะหลับและปล่อยหัวนมแม่ออกจากปากเอง และจะดูได้จาก

• ลูกจะนอนหลับได้ดี ไม่งอแง  และตื่นขึ้นมากินนมทุก 2-3 ชั่วโมง

• ลูกกินนมประมาณวันละ 8-10 ครั้ง แต่บางช่วงที่เด็กโตเร็ว (growth spurt) เช่นช่วงอายุ 1 สัปดาห์  1เดือน  3 เดือน และ 6 เดือน ลูกอาจจะกินถี่ขึ้นได้อาจจะทุกชั่วโมงครึ่ง อาจจะแสดงอาการหงุดหงิด ร้อง ทำให้คุณแม่คิดว่านมไม่พอ อาการจะเกิดขึ้นชั่วคราวสัก 2-3 วันก็จะกลับมากินทุก 2-3 ชั่วโมงเหมือนเดิม  เมื่อลูกโตขึ้นความจุของกระเพาะเพิ่มขึ้นลูกดูดนมได้มากขึ้นก็จะดูดนมแม่ห่างขึ้นได้

• ลูกจะถ่ายปัสสาวะสีเหลืองอ่อน ใส ประมาณวันละ 6-8 ครั้งต่อวัน ไม่ต้องกังวลว่าลูกจะได้น้ำไม่พอ ถ้าเขาหิวน้ำเขาจะดูดนมแม่เพิ่มขึ้นเอง

• ลูกจะถ่ายอุจจาระนิ่ม สีเหลือง อาจมีมูกปนเล็กน้อย ประมาณวันละ 2-3 ครั้ง หรือทุกครั้งที่กินนมแม่ได้

• น้ำหนักขึ้นเป็นปกติ เด็กที่กินนมแม่ในระยะ 6 เดือนแรกน้ำหนักจะขึ้นประมาณเดือนละ 500 กรัมขึ้นไป

• คุณแม่จะรู้สึกว่าก่อนให้นมเต้านมจะหนักและตึง  ถ้าบีบน้ำนมจะพุ่งแรง  เมื่อลูกดูดอิ่มเต้านมจะเบา นิ่มลง บีบน้ำนมได้เป็นหยด แสดงว่ามีน้ำนมเพียงพอ คุณแม่บางคนขณะให้ลูกดูดนมข้างหนึ่งอีกข้างอาจมีน้ำนมหยดได้

ถ้าลูกคุณและคุณแม่มีอาการดังกล่าวข้างต้นก็แสดงว่าลูกได้นมพอ ไม่ทราบว่าคุณแม่บีบนมป้อนให้ลูกตามภายหลังดูดนมแม่อีกหรือเปล่าคะ มีคุณแม่บางคนกลัวลูกดูดนมแม่ได้ไม่พอก็จะพยายามยัดเยียดป้อนนมเพิ่มให้ลูกอีก ซึ่งไม่จำเป็นเพราะจะทำให้ลูกดูดนมแม่ห่างขึ้น การที่ลูกดูดนมแม่ได้บ่อยและมากน้ำนมแม่ก็จะมีการสร้างได้มากค่ะ ในระยะแรกนี้ถ้าคุณแม่ยังไม่ไปทำงานก็ยังไม่จำเป็นต้องรีบบีบนมเก็บ รอไว้ประมาณ 2-3 อาทิตย์ก่อนกลับไปทำงานก็ได้ ช่วงนี้ให้ลูกดูดจากเต้าให้เต็มที่ก่อน ถ้ามีเหลือจึงค่อยบีบเก็บ

สาเหตุที่จะทำให้น้ำนมแม่มาน้อย มักเกิดจากการให้ลูกดูดนมแม่ไม่ถูกต้อง คือลูกอมหัวนมแม่ไม่ลึกถึงลานหัวนม ให้ลูกดูดไม่บ่อยพอ คุณแม่เครียด ขาดความเชื่อมั่นว่าตนเองจะสามารถสร้างน้ำนมได้เพียงพอ ให้นมผสมหรืออาหารอื่นร่วมด้วยทำให้ลูกดูดนมแม่น้อยลงมีผลให้ปริมาณนมแม่ลดลง เป็นต้น

มีวิธีช่วยให้คุณแม่มีน้ำนมเพียงพอสำหรับลูกได้ง่ายๆ คือให้ลูกดูดบ่อยตามความต้องการทุก 2-3 ชั่วโมง ดูดให้ลึกถึงลานหัวนม  และดูดให้นานพอ  คุณแม่รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหาเวลาพักผ่อนให้เพียงพอ ก็จะช่วยให้มีน้ำนมมากเพียงพอสำหรับลูกค่ะ

อาจารย์กรรณิการ์ วิจิตรสุคนธ์

ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล