พิษแมงกะพรุนกล่อง

พิษแมงกะพรุน

ในช่วงเดือนที่ผ่านมามีข่าวนักท่องเที่ยวลงเล่นน้ำทะเลตอนกลางคืน และโดนแมงกะพรุนกล่องจนเสียชีวิต ประกอบกับช่วงนี้เป็นช่วงปิดเทอม ผู้ปกครองมักพาบุตรหลานไปเที่ยวทะเล รศ.นพ.นพดล นพคุณ นายกสมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย จึงได้ประชาสัมพันธ์ให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับแมงกะพรุนกล่อง พร้อมทั้งให้คำแนะนำในการปฏิบัติตัวเมื่อถูกพิษแมงกะพรุน

แมงกะพรุนกล่องเป็นสัตว์น้ำที่อาศัยอยู่ในทะเลแถบอินโดจีนและทะเลแปซิฟิก มีด้วยกันหลายสายพันธุ์ ชนิดที่รุนแรงมากที่สุด ได้แก่ Chironex fleckeri ซึ่งพบมากที่สุดบริเวณด้านเหนือของทวีปออสเตรเลีย สำหรับในประเทศไทยสามารถพบแมงกะพรุนกล่องได้ตั้งแต่บริเวณอ่าวไทยและทะเลอันดามัน เมื่อหนวดของแมงกะพรุนสัมผัสได้ถึงตัวกระตุ้นที่เป็นแรงกดร่วมกับสารเคมีที่อยู่บนผิวของเหยื่อ จะมีการฉีดสารพิษเข้าสู่ผิวของเหยื่อ

เมื่อโดนพิษของแมงกะพรุนกล่องจะมีอาการปวดแสบอย่างรุนแรงทันทีในบริเวณที่โดน ส่วนใหญ่ผู้ที่โดนแมงกะพรุนกล่องจะมีอาการเพียงเล็กน้อย แต่บางคนอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เพราะพิษจากแมงกะพรุนกล่องมีความรุนแรงมาก หากบริเวณสัมผัสเกินร้อยละ 10 ของผิวหนังทั่วตัว อาจทำให้เสียชีวิตได้ภายใน 5 นาที หรืออาจจะเสียชีวิตภายในเวลา 20 นาทีหลังจากการสัมผัสแมงกะพรุนกล่อง แต่หากเกิน 20 นาทีไปแล้วยังมีชีวิตอยู่ แสดงว่าอาการไม่รุนแรง ทั้งนี้สารพิษจากแมงกะพรุนกล่องสามารถออกฤทธิ์ได้ในหลายรูปแบบ เช่น ทำให้ระบบหมุนเวียนของโลหะและปอดล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ ผิวหนังแพ้หรือผิวหนังตายได้

โดยส่วนใหญ่ผู้ที่โดนแมงกะพรุนกล่องที่ผิวหนังจะมีอาการเพียงเล็กน้อย (ขึ้นกับความกว้างของบริเวณที่โดนพิษ) หากโดนหนวดของแมงกะพรุนกล่อง อย่าแกะหรือขยี้เนื่องจากหนวดยังสามารถปล่อยพิษต่อได้เป็นเวลาหลายชั่วโมง ให้รีบใช้น้ำส้มสายชูล้างบริเวณที่โดนหนวดแมงกะพรุน แล้วรีบไปโรงพยาบาลทันที เพื่อตรวจดูแผลและสังเกตอาการ

สำหรับการป้องกันอันตรายจากแมงกะพรุนกล่อง สามารถทำได้หลายวิธี เช่น ไม่ลงเล่นน้ำขณะที่มีแมงกะพรุน หรือเจ้าหน้าที่ชายหาดอาจจะติดตั้งตาข่ายสีแดงโอบล้อมทะเลและชายหาด เพื่อลดจำนวนแมงกะพรุน เนื่องจากแมงกะพรุนกล่องไม่ชอบสีแดง หากเจอแมงกะพรุนกล่องลอยขึ้นมาติดบนชายหาด ห้ามใช้มือหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของร่างกายไปสัมผัสแมงกะพรุนกล่องเล่น เพราะอาจจะไปสัมผัสโดนหนวดแมงกะพรุน และได้รับสารพิษจนเสียชีวิตได้