ถั่วเช่า สมุนไพรจีน กับสรรพคุณที่ไม่ธรรมดา

ถั่วเช่า สมุนไพรจีน กับสรรพคุณที่ไม่ธรรมดา

หากเอ่ยถึงชื่อ “ถั่งเช่า” คงไม่พ้นหลายคนจะอดคิดไม่ได้ว่า ถั่วเช่าคือยาเพิ่มสมรรถภาพทางเพศชั้นดีแบบจีน ที่หายากและมีราคาสูง ถือเป็น “ราชาแห่งสมุนไพรจีน” ที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายในหมู่ชาวจีน แต่ใครจะรู้บ้างว่านอกเหนือไปจากสรรพคุณที่กล่าวมาข้างต้นแล้ว ถั่วเช่ายังหลากไปด้วยคุณประโยชน์อีกนานัปประการ

จุดกำเนิดถั่วเช่า

ถั่งเช่า (Cordyceps) หรือหญ้าหนอนจัดเป็นสมุนไพรจีนที่มีคุณสมบัติในด้านของการบำรุงและดูแลสุขภาพ มีสรรพคุณทางยาแผนโบราณในตำราแพทย์แผนจีน โดยธรรมชาติแล้ว ถั่งเช่าที่มีคุณภาพสูง จะพบได้จากแหล่งกำเนิดแถบทุ่งหญ้าบนภูเขาสูงของประเทศจีน ทิเบต เนปาล และภูฎาน เป็นต้น โดยมีระดับความสูงอยู่ที่ 10,000-12,000 ฟุต จากระดับน้ำทะเล โดยถั่งเช่านั้น สามารถแยกออกได้ถึง 680 ชนิด ตามความแตกต่างของสายพันธุ์ แต่สายพันธุ์ที่มีความโดดเด่นและมีการศึกษาวิจัยกันมากก็คือ สายพันธุ์ Cordyceps Sinensis (Berk.) Sacc. ซึ่งเป็นสายพันธุ์ของถั่งเช่าที่พบได้บนเทือกเขาหิมาลัย ประเทศทิเบต

ฤดูหนาวเป็นหนอน ฤดูร้อนเป็นหญ้า

ลักษณะของถั่งเช่าจะประกอบไปด้วย 2 ส่วนคือ ส่วนที่เป็นตัวหนอนของผีเสื้อชนิดหนึ่ง และส่วนของเห็ดชนิดหนึ่ง ที่ภาษาทางการแพทย์เรียกว่า Cordyceps Sinensis จัดอยู่กลุ่มของเห็ดรา โดยในช่วงฤดูหนาวหนอนผีเสื้อจะฝังตัวอยู่ใต้หิมะ พอเมื่อเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงฤดูกาล น้ำแข็งจาหิมะเริ่มละลาย สปอร์ของเห็ดก็จะถูกพัดไปกับน้ำแล้วไปตกอยู่ตามพื้นดิน เมื่อตัวหนอนเหล่านั้นกินสปอร์เข้าไป เมื่อย่างเข้าสู่ฤดูร้อนสปอร์ของเห็ดก็จะเริ่มเจริญเติบโต อาศัยเป็นปริสิตดูดสารอาหารและแร่ธาตุจากตัวหนอน จากนั้นเห็ดก็จะเริ่มเจริญเติบโตสร้างเส้นใยและงอกขึ้นสู่พื้นดิน โดยเห็ดจะงอกออกมาทางปากของตัวหนอน ขณะเดียวกันหนอนก็จะค่อยๆ ตายไป อยู่ในลักษณะที่เรียกว่า หนอนตายซาก ดังนั้นถั่งเช่าที่นำมาใช้ทำเป็นยาก็คือ ส่วนผสมของตัวหนอนและเห็ดที่แห้งแล้วนั่นเอง

คุณประโยชน์และสรรพคุณของถั่งเช่า

• อันดับแรกคงหนีไม่พ้นสรรพคุณในด้านการช่วยกระตุ้นสมรรถภาพทางเพศ โดยมีงานวิจัยออกมารับรองว่าถั่งเช่า ช่วยเพิ่มสเปิร์ม ฮอร์โมนเพศชาย และเพิ่มความต้องการทางเพศ

• ในเพศหญิงมีการศึกษาที่พบว่า ช่วยกระตุ้นฮอร์โมน และที่สำคัญไปช่วยกระตุ้น ไข่ มดลูก และรังไข่ ช่วยให้ทำงานได้ดีขึ้น

• ช่วยต้านอาการอ่อนเพลียและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของร่างกาย

• มีสารแอนตี้ออกซิแดนท์ ช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย

• ช่วยฟื้นฟูระบบการทำงานของไต

• นอกจากนี้ถั่งเช่ายังประกอบไปด้วย วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ ที่สำคัญ รวมทั้งส่วนประกอบของสารต่างๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายหลายชนิด เช่น โปรตีน พอลิแซ็กคาไรด์ ซึ่งเป็นคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน นิวคลีโอไซด์  หรือสารประกอบพิวรีน เป็นต้น

เลือกถั่งเช่า ไม่ให้เสียรู้

หากต้องจ่ายเงินแพง แต่จะรู้ได้อย่างไร ว่านี่คือถั่งเช่าที่มีคุณประโยชน์ต่อร่างกายจริงๆ เพราะเนื่องจากในปัจจุบันเริ่มมีการเพาะเลี้ยงถั่งเช่าเกิดขึ้น เพราะความต้องการของคนที่อยากรับประทานมีมากขึ้น แต่ประสิทธิภาพที่ได้ในด้านต่างๆ ก็ยังไม่เทียบเท่ากับถั่งเช่า ที่เจริญเติบโตจากธรรมชาติโดยตรง ซึ่งวิธีเลือกซื้อถั่งเช่ามารับประทานคือ

• ดูนามสกุลของถั่งเช่าที่ระบุไว้ข้างกล่องบรรจุ ซึ่งควรจะเป็น Sinensis

• ดูจำนวนมิลลิกรัมของปริมาณถั่งเช่า เทียบกับความคุ้มค่าของราคาที่ต้องจ่ายไป

• ดูว่าเป็นเกรดทางการแพทย์ หรือ Pharmaceutical Grade เพื่อเป็นการรับรองได้ในระดับหนึ่งว่า ถั่งเช่าได้รับการพิสูจน์มาแล้วว่า มีสารออกฤทธิ์ที่มีประโยชน์กับร่างกายจริงๆ เพราะถ้าไม่ใช่เกรดทางการแพทย์ เราไม่อาจรู้ได้ว่าจะมีสารปนเปื้อนหรือไม่ ซึ่งปัญหาหลักๆ ของถั่งเช่า คือ ของปลอม นั่นเอง

แม้จะมีการพยายามเลียนแบบ แต่ถั่งเช่าที่มีประสิทธิภาพที่สุดก็คือ ถั่งเช่าที่มาจากแหล่งกำเนิดตามธรรมชาติในเทือกเขาสูงจากจีนและทิเบต และต้องมาจากเทือกเขาตรงจุดนั้น องศานั้น และลักษณะดินที่เหมาะสมเฉพาะบริเวณนั้น ซึ่งก็เกี่ยวข้องกับสายพันธุ์ของถั่งเช่า สายพันธุ์ที่ดีต้องอยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสมด้วย ถึงจะได้สารที่ดีมีประโยชน์ต่อร่างกาย

ถึงแม้ถั่งเช่าจะเป็นอาหารเสริมที่มีงานวิจัยสนับสนุนถึงคุณสมบัติที่ดี แต่ขณะเดียวกันก็ต้องมองในมุมกลับ ในด้านผลข้างเคียงและความเป็นพิษ ถึงแม้อาจพบข้อมูลค่อนข้างน้อย แต่ในบางรายที่รับประทานเข้าไป อาจพบอาการปากแห้ง คลื่นไส้ ท้องเสีย ซึ่งมีข้อควรระวังสำหรับผู้ใช้บางกลุ่ม เช่น ในผู้ป่วยเบาหวาน เนื่องจากถั่งเช่ามีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด และอาจไปเสริมฤทธิ์กับยาลดน้ำตาลในเลือด เป็นต้น

ดังนั้น การเลือกอาหารเสริมที่ผลิตจากโรงงานที่ได้คุณภาพ เชื่อถือได้และผ่านการรับรองจากองค์การอาหารและยา การบำรุงด้วยถั่งเช่า ก็อาจเป็นทางเลือกหนึ่งที่จะได้รับประโยชน์สูงสุดจากสมุนไพรชนิดนี้ก็ได้ ซึ่งก็ต้องย้ำถึงผู้บริโภคว่า ควรมีการศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่องความปลอดภัย ผลข้างเคียง รวมถึงแหล่งที่มาของถั่งเช่า เพื่อประโยชน์ของผู้บริโภค เพราะถั่งเช่าที่ไม่ได้คุณภาพจะกลับกลายเป็นผลร้าย มากกว่าผลดีกับตัวเราเอง

นพ.สุริยา ธีรธรรมากุล

แพทย์ประจำศูนย์เวชศาสตร์ชะลอวัยกรุงเทพ

โรงพยาบาลกรุงเทพ