ทำไมเข็มทิศจึงชี้ไปทางทิศเหนือนะ

ทำไมเข็มทิศจึงชี้ไปทางทิศเหนือนะ

คุณพ่อคุณแม่เคยพาเด็กๆ ไปเที่ยวเล่นผจญภัยไหมครับ เข็มทิศเป็นอุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้ในการเดินทางเลยใช่ไหมครับ ลองกระตุ้น ส.สงสัย เด็กๆ สิครับว่าเข็มทิศหมุนได้อย่างไรนะ แล้วทำไมต้องไปหยุดที่ทิศเหนือเสมอนะ เป็นเพราะเข็มทิศเดินตามลานแบบนาฬิกาหรือเปล่าหรือถูกโปรแกรมคอมพิวเตอร์ตั้งไว้นะ เมื่อมี ส.สงสัย เต็มเปี่ยมแล้วก็เริ่มกระบวนการ DICECS กันเลยครับ

แนะนำโปรเจ็กต์ DICECS

การเรียนรู้ผ่านกระบวนการ DICECS จะเป็นการกระตุ้น 8 ส. หรือศักยภาพการเรียนรู้ตามธรรมชาติให้ขับเคลื่อนอย่างเต็มศักยภาพ เพื่อสร้างหนูน้อยนักเรียนรู้แบบไม่รู้จบ ด้วยขั้นตอนและวิธีการที่เข้าใจง่าย สามารถนำไปใช้ได้จริง

Trigger กระตุกต่อมอยากรู้ ทำไมเข็มทิศจึงชี้ไปทางทิศเหนือนะ

Driving Force กระตุ้น ส.สงสัย และ ส.สังเกต

เข็มทิศมีไว้ทำอะไร มีเข็ม 2 เข็มเหมือนนาฬิกา ต้องใช้ถ่านเหมือนกันไหมนะ บนหน้าปัดคืออะไร ลองให้เด็กถือแล้วเดินไปยังสถานที่ต่างๆ ดูสิครับ แล้วให้เขาสังเกตความเปลี่ยนแปลงบนหน้าปัดเข็มทิศ

• ตัว N S W E หมายถึงอะไรนะ

• ปลายเข็มทั้งสองด้านที่ชี้ไปหมายถึงอะไรนะ

• ทำไมเข็มถึงหมุนได้เองอย่างอิสระเลยนะ

• ทำไมเข็มทิศจึงต้องชี้ไปทางทิศเหนือทุกครั้งเลย

เมื่ออุ่นเครื่องเจ้าหนูพร้อมแล้ว ก็ชวนเขาไปค้นหาคำตอบที่อยากรู้กันเลยครับ

Inquiring Process ไขปริศนาเข็มทิศ

ได้เวลาชวนหนูน้อยไปค้นหาคำตอบกันแล้วครับ วิธีหาคำตอบเรื่องเข็มทิศมีมากมาย สะดวกวิธีไหนเลือกได้เลยครับ

• ร้านค้าเครื่องเดินป่า ภายในร้านจะมีอุปกรณ์เกี่ยวกับการเดินป่าหลากหลายชนิด รวมถึงเข็มทิศด้วยครับ เด็กๆ สามารถเข้าไปสอบถามเรื่องเข็มทิศกับผู้ขายได้เลยครับ

• สอบถามจากผู้รู้ คุณครูผู้สอนวิชาลูกเสือ-เนตนารี หรือพี่ๆ ทหารก็ได้ครับ หรืออาจจะเป็นคุณครูอาจารย์ด้านวิศวกรรมหรือวิทยาศาสตร์ก็ได้ครับ

• อินเตอร์เน็ตช่วยได้ ความรู้ทั้งมวลสถิตอยู่ในนี้เลยครับ เพียงแค่ค้นคำว่า ‘เข็มทิศ’ จะได้คำตอบมาอ่านแทบไม่ไหวเลยครับ

ได้คำตอบกันมาแล้วสินะครับ อ๊ะๆ อย่างเพิ่งลืมนะครับ รีบทำกระบวนการต่อไปกันเลยครับ

ประวัติเข็มทิศ

เข็มทิศเป็นหนึ่งในสี่ของสิ่งประดิษฐ์สำคัญของจีนโบราณ เข็มทิศมีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 2,000 ปี เข็มทิศในยุคแรกทำจากหินแม่เหล็กธรรมชาติ รูปร่างคล้ายช้อนที่มีพื้นด้านล่างเรียบและมัน สามารถหมุนได้อย่างอิสระบนจาน

จีนไม่เพียงแต่เป็นชาติแรกของโลกที่ประดิษฐ์เข็มทิศขึ้น แต่ยังเป็นชาติแรกที่นำเข็มทิศไปใช้ในการเดินเรืออีกด้วย คุณูปการที่สำคัญที่สุดของเข็มทิศคือประโยชน์ใช้สอยในกิจการเดินเรือ การใช้เข็มทิศมีส่วนช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของเทคนิคการเดินเรือ ส่งผลให้กิจการเดินเรือได้รับการพัฒนาและมีการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างประเทศ นับเป็นการเปิดศักราชใหม่ของกิจการเดินเรือของมนุษยชาติ

เข็มทิศจึงเครื่องมือเก่าแก่โบราณที่ช่วยเหลือมนุษย์มานานนับพันๆ ปี พร้อมกับความค้นพบอันยิ่งใหญ่เรื่องของพลังแม่เหล็กของโลกด้วยครับ

Crystallization รวมความคิด สร้างความรู้

คำตอบอยู่ในมือกันแล้วใช่ไหมครับ อย่าปล่อยให้หลุดไปครับ รีบปล่อยออกมาใส่การวาดภาพ จดบันทึกใส่สมุด หรือจะเป็นการตัดปะภาพ มาปะติดปะต่อเป็นเรื่องราวก็ได้ครับ แค่นี้เราก็จะได้องค์ความรู้เป็นของตัวเองแล้วครับ แต่เอ๊ะ... เราได้เรียนรู้อะไรไปบ้างจากกระบวนการ Inquiring Process นะไปดูกันดีกว่าครับ

• ตัวอักษร N S W E คือ ตัวอักษรเหล่านี้คือสัญลักษณ์ทิศต่างๆ N = เหนือ S = ใต้ W = ตะวันตก E = ตะวันออก

• ชี้ไปทางทิศเหนือเสมอเพราะ... โลกของเราเปรียบได้กับแท่งแม่เหล็กขนาดใหญ่ โดยเราตั้งมาตรฐานร่วมกันว่า แม่เหล็กที่อยู่ในโลกขั้วเหนือของโลกให้เป็นขั้วใต้ของแท่งแม่เหล็กโลก และจากอำนาจของแม่เหล็กที่ว่า ถ้าขั้วแม่เหล็กเหมือนกันวางไว้ใกล้กันจะผลักกันและถ้าขั้วต่างกันจะดูดกัน ดังนั้นถ้าเราวางเข็มทิศ และให้เข็มชี้ไปทางเหนือ แสดงว่าแท่งแม่เหล็กโลกต้องเป็นขั้วใต้

• เข็มทิศคือแม่เหล็ก เมื่อเข็มทิศสามารถหมุนได้ และโลกเป็นสนามแม่เหล็กแสดงว่าเข็มทิศต้องเป็นแม่เหล็กชนิดหนึ่งจึงสามารถทำปฏิกิริยากับโลกได้

เมื่อความรู้เต็มกระเป๋าแล้ว อย่ารอช้าครับ ลองชวนเจ้าหนูไปพิสูจน์แบบลงมือทำที่ขั้นตอน E เลยครับ

Expand Experience ท้าพิสูจน์อำนาจสนามแม่เหล็ก

ได้เวลาทดสอบสนามแม่เหล็กโลกกันครับ ว่ามีพลังของแม่เหล็กจริงไหม แล้วเข็มทิศจะชี้ไปทิศเหนือหรือเปล่านะ

อุปกรณ์

1. เข็มหมุดหรือคลิปหนีบกระดาษ

2. โฟมชิ้นเล็กๆ

3. ขันน้ำ

4. แม่เหล็ก

ลงมือพิสูจน์กันเลย

1. นำแม่เหล็กมาถูกับเข็มหมุดหรือคลิปหนีบกระดาษสัก 20-30 ครั้ง

2. นำเข็มหรือคลิปไปวางไว้บนโฟม

3. ตักน้ำใส่ขันแล้วนำโฟมและเข็มมาลอยบนน้ำ

4. เข็มจะเริ่มแสดงพลังอำนาจแม่เหล็ก และหมุนไปทางทิศเหนือ

แล้วเด็กๆ ก็ได้พิสูจน์อำนาจแม่เหล็กโลกสำเร็จ พร้อมทั้งได้เข็มทิศไว้ใช้เองด้วยครับ วิธีพิสูจน์ทิศและพลังสนามแม่เหล็กโลกยังมีอีกหลายวิธีครับ ลองช่วยเด็กๆ หาและทดลองกันดูได้ครับ

เข็มทิศใช้อย่างไรนะ

การกำหนดทิศที่ตัวเข็มทิศ ถ้าเราลองดูที่ตัวเข็มของเข็มทิศ จะมีการทาสีไว้ที่ตัวเข็ม โดยจะทาสีแดงไว้ฝั่งหนึ่ง และสีดำไว้อีกฝั่งของเข็ม ทิศเหนือจะทาสีแดงไว้ที่เข็มทิศและทิศใต้จะทาสีดำครับ ทีนี้เรามาลองดูวิธีใช้เข็มทิศกันดีกว่าครับ

1.วางเข็มทิศบนฝ่ามือหรือบนปกสมุดในแนวระดับโดยให้เข็มแม่เหล็กแกว่งไปมาอย่างอิสระ

2. หมุนกรอบหน้าปัดของตลับเข็มทิศให้เลข 60 อยู่ตรงกับปลายลูกศรชี้ทิศทาง

3. หมุนฐานเข็มทิศจนกว่าเข็มแม่เหล็กสีแดงภายในตลับเข็มทิศชี้ตรงกับตัวอักษร N ทิศเหนือบนกรอบหน้าปัด

4. และหากต้องการเดินทางไปทิศใด ก็ให้มองทิศเหนือที่เข็มทิศชี้เป็นหลักครับ จะได้ไม่หลงอย่างไรล่ะ

ทีนี้ก็ใช้เข็มทิศกันเป็นแล้วนะครับ เอ้า… ลองเดินไปทางตะวันออกกันเลย

Crystallization สรุปผลเรียนรู้

เด็กๆ คงจะได้ทราบกันแล้วนะครับว่าทำไมเข็มทิศจึงชี้ไปในทิศเหนือเสมอ แต่เอ...หลังจากได้เรียนรู้ผ่านการลงมือทำในกระบวนการ E กันไปแล้ว สรุปผลได้ดังนี้

• หนูน้อยนักเดินทาง เมื่อเสร็จสิ้นการเรียนรู้ในครั้งนี้ เด็กๆ คงจะสามารถบอกทิศได้ ใช้เข็มทิศเป็นสามารถเดินทางท่องเที่ยวกับคุณพ่อคุณแม่ได้อย่างสนุกเลยครับ

• รู้จักพลังที่มองไม่เห็น ในโลกนี้ยังมีแหล่งพลังงานซ่อนไว้อีกมาก การที่เด็กๆ ได้รู้จักพลังแม่เหล็กของโลกนับได้ว่าเป็นการเปิดโลกทัศน์ให้เขากว้างขึ้นอีกครับ

• นักประดิษฐ์คิดค้น เมื่อได้รู้ข้อมูลเรื่องพลังแม่เหล็ก จึงสามารถประยุกต์ใช้เข็มหมุดมาทำเป็นเข็มทิศแทนได้ ได้ฝึกการคิดวิเคราะห์สร้างสรรค์กันเต็มเปี่ยมเลยครับ

จบกระบวนการ DICEC นี้แล้วได้ทั้งความรู้ ได้ทั้งการสนุกลงมือทำกันเลยนะครับ แต่ยังไม่หมดครับ เราชวนหนูน้อยต่อยอดไปที่ขั้น S กันดีกว่าครับ

Skill & Knowledge Accumulation ต่อยอดความคิดไม่รู้จบ

วิทยาศาสตร์ยังมีสิ่งให้เรียนรู้อีกมากครับ การหมุนของเข็มทิศยังคงเป็นเศษเสี้ยวของการเรียนรู้บนโลกใบนี้ นอกจากเราจะสามารถแสวงหาความรู้ใหม่ๆ ได้เสมอแล้ว เรายังสามารถต่อยอดจากความรู้เดิมได้อีกเช่นกันครับ ลองถามกระตุ้นส.สงสัยของเจ้าหนูอย่างสม่ำเสมอครับ เช่น “หนูคิดว่านอกจากเข็มทิศแล้ว เราสามารถดูทิศจากอะไรได้บ้างนะ” หรือ พลังแม่เหล็กสามารถทำประโยชน์อะไรได้อีกนะ” เพียงแค่นี้การเรียนรู้จะไม่มีที่สิ้นสุดแล้วครับ