โรคซึมเศร้า ไม่ผิดที่จะเศร้า

โรคซึมเศร้า ไม่ผิดที่จะเศร้า

โรคซึมเศร้าหรือโรคอารมณ์เศร้า มีชื่อภาษาอังกฤษแต่ดั้งเดิมว่า Major Depression แปลตรงตัวว่า อารมณ์เศร้าขนาดใหญ่ ปัจจุบันคำศัพท์เรียกขานอย่างเป็นทางการเปลี่ยนไปมาก ตามงานวิจัยที่ก้าวหน้ามากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตามคำนี้ดีที่สุด สั้นที่สุด และน่าจะสื่อความหมายแก่สาธารณะได้ดีกว่า

เรื่องที่ทุกคนควรรู้ ซึ่งที่จริงก็รู้อยู่แล้ว คือ คนเราทุกคนเศร้าได้ เมื่อพบความสูญเสียหรือเรื่องผิดหวัง

• สำหรับคนเป็นพ่อแม่ พบว่าลูกเกิดมาพิการ ลูกจับฉลากเข้าโรงเรียนดังไม่ได้ ลูกเจ็บป่วยด้วยโรคร้ายแรง ลูกตายด้วยอุบัติเหตุเข้ามหาวิทยาลัยไม่ได้ เรียนหนังสือไม่จบ เรียนจบแล้วไม่ทำงาน

• สำหรับคนทำงาน ถูกเจ้านายด่าวันเว้นวัน ถูกเพื่อนร่วมงานแทงข้างหลัง ถูกแฟนสลัดรัก ไม่ได้โปรโมชั่น ถูกไล่ออกจากงาน

• สำหรับวัยกลางคน กิจการเจ๊ง สามีมีหญิงอื่น หย่าร้าง ไม่ได้เป็นอธิบดี

• สำหรับวัยชรา ลูกหลานทอดทิ้ง สิ้นหัวโขนหมดความสำคัญ ฯลฯ

เหตุการณ์ต่างๆ นานาในชีวิตสามารถทำให้คนเราเศร้าได้ทั้งนั้น เป็นเรื่องธรรมดา

ธรรมดาคือธรรม

โดยทั่วไปคนส่วนใหญ่มักปรับตัวเข้ากับความเศร้าได้ ในเวลา 3 เดือน บางคนมากกว่านั้นคือ 6 เดือน การสูญเสียคนที่รักมักใช้เวลานานยิ่งขึ้น อาจจะถึง 1 ปี ประเด็นสำคัญของเรื่องนี้คือ เหตุการณ์ต่างๆ นานาข้างบนรวมทั้งเรื่องที่มิได้ยกตัวอย่าง สามารถทำให้คนเราเศร้าได้ มิใช่เรื่องแปลก มิใช่เรื่องผิดธรรมชาติ มิใช่เรื่องที่ต้องขัดขืน

อธิบาย

• มิใช่เรื่องแปลก มีความหมายว่า ถ้าไม่เศร้าล่ะก็จะแปลกมาก คนรักกันตายจากไปไม่เศร้าเลย ก็คงจะยิ่งแปลกมาก เป็นต้น

• มิใช่เรื่องผิดธรรมชาติ อธิบายว่า “ความเศร้า” เป็นกระบวนการ (process) กล่าวคือเมื่อคนเราพบเรื่องผิดหวังแล้วเกิดอารมณ์เศร้า อารมณ์เศร้าจะใช้เวลาประมาณ 3-6 เดือน ในการดำเนินไปตามขั้นตอนต่างๆ ทางจิตวิทยาจนกว่าจะถึงจุดที่ยอมรับเรื่องร้ายที่เกิดได้ แล้วอารมณ์เศร้าจะค่อยๆ สลายไปเอง ขั้นตอนต่างๆ ที่ว่าคือ กระบวนการของ “ความเศร้า” มีคำศัพท์เรียกว่า mourning process จะเห็นว่าเวลาเราใช้คำว่า “อารมณ์เศร้า” จะสื่อความหมายถึงปัจจุบันขณะ ณ เวลานั้น แต่ที่จริงแล้ว อารมณ์เศร้าที่ต่อเนื่องยาวนานเป็น “ความเศร้า” เป็นกระบวนการทางธรรมชาติที่คนเราใช้เผชิญเรื่องร้ายๆ เศร้าให้พอ แล้วคลายตัวสลายไปเอง

• มิใช่เรื่องที่ต้องขัดขืน ก็คือ เศร้าให้พอนั่นเอง วิธีจัดการอารมณ์เศร้าที่ดีที่สุดเปิดประตูต้อนรับมัน ปล่อยให้มันเข้าหน้าบ้าน นั่งดูมันลอยละล่องอ้อยอิ่งในบ้าน ตามใจชอบสักพัก แล้วมันจะออกหลังบ้านไปเอง

อยู่กินมา 30 ปี เขาไม่มีอื่น จะมาทำตัวเข้มแข็งในช่วงแรกก็เกินไป เขาจะชั่วอย่างไร ก็อยู่กันมานาน 30 ปี มิใช่ตัดขาดสะบั้นได้ใน 3 วัน ยอมรับ “อารมณ์เศร้า” ที่ถาโถมเข้ามา ปล่อยให้ธรรมชาติแปรอารมณ์เศร้าเป็น “ความเศร้า” ความเศร้าจะสลายไปเองในเวลาไม่นาน

สูญเสียสามีหรือภรรยาที่รัก รวมทั้งสูญเสียลูกๆ จะเป็นเรื่องน่ากลัวมาก อย่าต้านทานอารมณ์เศร้าที่ระเบิดเข้ามาหาเราอย่างรุนแรง ร้องไห้ให้พอ ร่วมงานศพทุกนาที ระลึกถึงผู้จากไปไว้เสมอ อย่าพยายามลืม ระเบิดของอารมณ์เศร้าในกรณีสูญเสียคนที่รัก จะร้ายแรงมากเสมอเป็นธรรมดา ปล่อยมันกระหน่ำเราให้พอ เมื่อมันหมดแรง มันจะแปรเปลี่ยนเป็น “ความเศร้า” แล้วค่อยๆ สลายไปเอง

นั่งมองลำธาร ดูใบไม้ที่ไหลผ่านไป อารมณ์เศร้า คือ ใบไม้ ความเศร้า คือ ลำธาร มันจะผ่านไป

มิใช่เรื่องแปลก มิใช่เรื่องผิดธรรมชาติ มิใช่เรื่องที่ต้องขัดขืน คือ สัมมาทิฐิ เป็นวิธีคิดที่ถูกต้อง พระผู้เป็นเจ้าเห็นภาพทั้งหมด จึงลิขิตให้เป็นเช่นนี้ หากเราฝืน 3 ข้อนี้ โอกาสสูงขึ้นมากที่จะลงเอยด้วย “โรค” ซึมเศร้าของจริง

นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

จิตแพทย์