จัดฟันแบบใส VS ใส่เหล็ก เลือกจัดฟันให้ตรงปัญหา

จัดฟันแบบใส VS ใส่เหล็ก เลือกจัดฟันให้ตรงปัญหา

รอยยิ้มสวย ใครๆ ก็อยากเข้าหา ไม่แปลกใจเลยว่าทำไมเดี๋ยวนี้คนเข้าหาทันตแพทย์ เพื่อปรึกษาเรื่องการจัดฟันมากนัก ทั้งเด็กไปจนถึงผู้ใหญ่วัยทำงาน ทว่าการจัดฟันไม่ใช่เพียงการจัดเพื่อความสวยงามเท่านั้น แต่เกี่ยวกับสุขภาพช่องปากและฟันของคนเราโดยรวมด้วย เพราะหลายคนไม่มีปัญหาฟันยื่นด้านหน้า แต่จำเป็นต้องดัดฟันเพื่อหน้าที่การงานก็มี บางคนไม่สามารถจัดฟันแบบทั่วไปได้ เนื่องจากหน้าที่การงานที่ต้องเผยรอยยิ้ม จึงเป็นเรื่องลำบากในการจัดฟัน แต่ในปัจจุบัน ทางทันตกรรมมีตัวเลือกในการจัดฟันมากมาย เพื่อเป็นทางเลือกสำหรับคนหลากหลายอาชีพ

การจัดฟัน คือ การรักษาความผิดปกติของการเรียงตัวของฟัน และการสบฟัน เนื่องจากการเรียงตัวของฟันและการสบฟันของแต่ละคนไม่เหมือนกัน อาจขึ้นกับกรรมพันธุ์เป็นตัวกำหนด ซึ่งมีผลต่อขนาด รูปร่าง และ ความสัมพันธ์ของขากรรไกร ต่อใบหน้าและปัจจัยอื่นๆ ที่มีผลต่อการเรียงตัวของฟัน ได้แก่ ขนาดของฟันใหญ่หรือเล็ก จำนวนฟันที่มี อาจมีฟันขาดหายไป หรือมีฟันเกิน นิสัยบางอย่างที่มีผลต่อฟัน เช่น การดูดนิ้ว กัดเล็ก การกลืนโดยเอาลิ้นดุนฟัน การหายใจทางปาก การถอนฟันน้ำนมก่อนเวลาที่สมควร การจัดฟันจึงเป็นการรักษาเพื่อให้มีการเรียงตัวของฟัน และการสบฟันที่ดีขึ้น เพื่อการบดเคี้ยวอาหารที่มีประสิทธิภาพ หลีกเลี่ยงการเกิดการสึกของฟันที่ผิดปกติ นอกจากนี้ยังอาจช่วยส่งเสริมบุคลิกภาพจากการที่มีรอยยิ้มสวยงาม การจัดฟันนั้น คือ การทำให้ฟันเคลื่อนที่ไปในทิศทางที่กำหนด โดยอาศัยแรงจากเครื่องมือจัดฟัน

ช่วงอายุในการจัดฟัน

การให้การรักษาทางทันตกรรมจัดฟันนั้นมีหลายช่วงอายุ ซึ่งต้องพิจารณาตามความผิดปกติ และพัฒนาการของกะโหลกศีรษะและใบหน้าร่วมด้วย โดยมีแนวทางพิจารณาดังนี้ หากมีความผิดปกติของ ความสัมพันธ์ของกระดูกขากรรไกรบน ขากรรไกรล่าง ก็ควรจะเริ่มรักษาตั้งแต่อายุยังน้อย ในช่วงฟันชุดผสมเพื่อแก้ไขความผิดปกติได้ทันการ ในวัยนี้ลักษณะผิดปกติที่พบ เช่น ฟันหน้าล่างสบคร่อมฟันหน้าบน ฟันหน้าบนยื่น หากมีความผิดปกติในการเรียงตัวของฟันเฉพาะตำแหน่ง ซึ่งถ้าทิ้งไว้จะทำให้มีผลต่อพัฒนาการของกระดูกขากรรไกร และฟันข้างเคียงและการแก้ไขความผิดปกติดังกล่าว สามารถทำได้ไม่ยุ่งยาก ก็ควรจะเริ่มการบำบัดรักษาตั้งแต่เมื่อเริ่มพบเห็นความผิดปกติ หากคนไข้กัดริมฝีปากและเล็บ การดูดนิ้ว การหายใจทางปาก ก็ควรจะเริ่มให้การบำบัดรักษาอุปนิสัยที่ผิดปกติดังกล่าว ตั้งแต่ในระยะแรกที่ตรวจพบ โดยทั่วไปแล้วมักจัดฟันในช่วงที่มีฟันแท้ขึ้นครบ คือ อายุประมาณ 12-15 ปี

โดยการรักษาจะแบ่งเป็น 4 วัยดังนี้

1.ระยะฟันน้ำนม ระยะนี้จะเป็นวัยที่ยังไม่สามารถให้ความร่วมมือได้ดี จึงยังไม่ควรจัดฟัน แต่ควรเฝ้าสังเกตการเปลี่ยนแปลง

2.ระยะชุดฟันผสม เป็นระยะที่ฟันหน้าและฟันกรามถาวรซี่แรกขึ้นเรียบร้อยแล้ว สมควรจัดฟัน เพื่อแก้นิสัยหรือความผิดปกติที่เกิดจากขากรรไก โดยเครื่องมือจัดฟันแบบถอดได้ หรือเครื่องมือจัดตำแหน่งกระดูกขากรรไกร เพื่อชักนำและปรับเปลี่ยนทิศทางการเจริญเติบโตของขากรรไกร

3.ระยะฟันถาวร เป็นระยะที่ฟันขึ้นครบทุกซี่ ยกเว้นฟันกรามซี่ที่ 3 ขึ้นเรียบร้อยแล้ว เป็นระยะที่เหมาะสมในการจัดฟัน เพื่อแก้ไขตำแหน่งฟันผิดปกติ

4.วัยผู้ใหญ่ ในวัยนี้การจัดฟันแก้ไขได้ เฉพาะความผิดปกติของตำแหน่งฟันเท่านั้น

ชนิดของเครื่องมือการจัดฟัน

ชนิดของเครื่องมือจัดฟันระยะฟันถาวรและวัยผู้ใหญ่ มีให้เลือกมากมาย แต่การที่จะใช้เครื่องมือแต่ละประเภทได้นั้น ต้องขึ้นอยู่กับปัญหาภายในช่องปากของเราด้วย การตัดสินใจนี้ต้องขึ้นอยู่กับทันตแพทย์จัดฟัน โดยชนิดของเครื่องมือจัดฟัน ได้แก่ การจัดฟันแบบโลหะ จัดฟันแบบสีเหมือนฟัน จัดฟันด้านในและ การจัดฟันแบบใสไร้เหล็ก (Invisalign หรือ Clear Aligner)

การจัดฟันแบบโลหะ การจัดฟันด้านนอกด้วยแบร็กเกตชนิดโลหะ เป็นการัดฟันหรือการจัดฟันที่ได้รับความนิยมมากที่สุด มักเห็นกันทั่วไป โดยใช้เครื่องมือที่ทำจากวัสดุโลหะ ใช้ติดด้านนอกของผิวฟันด้านหน้า ทันตแพทย์จัดฟันจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ เช่น ยาง หรือ ลวด เป็นระยะเพื่อการรักษาในขั้นตอนถัดไป เครื่องมือที่ทำจากวัสดุโลหะ เคลื่อนฟันได้อย่างมีประสิทธิภาพมาก และให้ผลการรักษาที่สวยงาม ด้วยเหตุนี้จึงเป็นที่นิยมสำหรับผู้จัดฟันทั่วไป ปัจจุบันมีการพัฒนาเครื่องมือทำให้แบร็กเกตมีขนาดเล็กลง รวมทั้งวัสดุที่ใช้ติดแบร็กเกตกับผิวฟัน ก็มีคุณสมบัติที่ดีขึ้นมาก และมีความหลากหลายของสียางมากขึ้นอีกด้วย ทำให้เราสามารถพบเห็นการจัดฟันแบบนี้ได้ ในกลุ่มคนไข้ทั่วไปที่ต้องการสีสันของยาง และไม่มีปัญหาในการที่คนอื่นสามารถมองเห็นการจัดฟันของตนได้

จัดฟันแบบสีเหมือนฟัน (Ceramic Bracket) เป็นการจัดฟันโดยการติดเครื่องมือ (Bracket) แบบเซรามิกใสไว้ที่ผิวฟันด้านหน้าแล้วใส่ลวดผ่านร่องเครื่องมือ แล้วใช้ยางมัดฟัน (o-ring) รัดเข้ากับเครื่องมือ (โดยมักเลือกใช้ยางสีใส เพื่อให้มองเห็นได้ไม่ชัด) เพื่อทำการเคลื่อนและเรียงฟันให้สวยงาม ขั้นตอนการรักษาจะเหมือนกับแบบโลหะ

จัดฟันด้านใน การจัดฟันด้านในด้วยแบร็กเกตชนิดโลหะ เป็นการจัดฟันที่มองเห็นเครื่องมือ เป็นการติดเครื่องมือที่ผิวด้านหลังของฟัน จึงทำให้มองไม่เห็นจากด้านหน้า ซึ่งแตกต่างจากการจัดฟันด้านนอกทั่วไป ทำให้ยิ้มได้อย่างมั่นใจ และไม่มีใครรู้ว่าจัดฟันอยู่ อีกทั้งไม่ก่อให้เกิดการทำลายผิวฟันด้านหน้าด้วย ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ของการจัดฟัน

การจัดฟันแบบใสไร้เหล็ก การจัดฟันแบบใสไร้เหล็ก เป็นการใช้เครื่องมือจัดฟันทำจากแผ่นพลาสติกพิเศษทางทันตกรรมจัดฟันที่มีความใสและสามารถถอดออกได้ โดยเครื่องมือนี้จะถูกออกแบบมาเพื่อให้เหมาะกับการแก้ไขความผิดปกติของคนไข้แต่ละบุคคล เครื่องมือจัดฟันแบบใสนี้ สามารถทำให้ฟันของคุณจัดเรียงได้สวยงาม ต่างจากการจัดฟันแบบใส่เหล็กทั่วไป โดยเครื่องมือจัดฟันแต่ละชุด จะค่อยๆ จัดเรียงฟันอย่างเป็นธรรมชาติ แต่ข้อจำกัดของการจัดฟันแบบใสไร้เหล็กนั่น คือ ต้องมีความสัมพันธ์ขากรรไกรที่ไม่ผิดปกติมาก เช่น ไม่ได้ยื่น ไม่ได้มีฟันซ้อนกันมาก จึงจะจัดฟันแบบนี้ได้

การจัดฟันเป็นการแก้ปัญหาความผิดปกติของการเรียงตัวของฟันและการสบฟัน ช่วยแก้ไขปัญหาฟันซ้อน ฟันเก ฟันยื่น ฟันห่าง ฟันสบลึก ฟันสบเปิด ฟันล่างคร่อมฟันบน ทำให้ฟันเรียงตัวสวยเป็นระเบียบเพื่อการบดเคี้ยวที่ดีขึ้น ง่ายต่อการทำความสะอาด และยังส่งเสริมบุคลิกภาพเพื่อสร้างความมั่นใจให้เราเพิ่มมากขึ้น ปัญหาเหล่านี้จึงเป็นปัญหาหลักที่ทันตแพทย์จัดฟัน สามารถช่วยแก้ไข โดยการเลือกวิธีการจัดฟันและเครื่องมือที่เหมาะสมกับคนไข้แต่ละราย เพื่อรอยยิ้มที่สวยงาม การบดเคี้ยวที่มีประสิทธิภาพ และการคงตัวที่ดีภายหลังการรักษาของคนไข้

รศ.ทพญ.นิตา วิวัฒนทีปะ