ส้มแขกสมุนไพรละลายเสมหะ

ชวนปลูกส้มแขกสมุนไพรละลายเสมหะ

เมืองไทยมีผักผลไม้มากมายให้เลือกกินตามฤดูกาล ซึ่งแต่ละชนิดก็ให้รสชาติและคุณประโยชน์ที่แตกต่างกันไป ถ้าเป็นผักผลไม้รสเปรี้ยว คงไม่มีใครเปรี้ยวเกิน “ส้มแขก” พืชพื้นถิ่นของชาวใต้

ส้มแขกเป็นพืชในวงศังคุด (Clusiaceae) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Garcinia cambogia Desr. มีชื่อเรียกหลายชื่อ ทั้งส้มควาย ส้มมะวน ส้มพะงุน ส้มมะอ้น ชะมวงช้าง ส่วนชื่อสามัญเรียกกันว่า Assam Fruit, Brindle Berry เป็นไม้ต้น สูงได้ถึง 15 เมตร ทรงพุ่มทึบแผ่กว้างตรงข้ามกัน ใบอ่อนสีม่วงแดง เมื่อแก่แผ่นใบหนาสีเขียวเป็นมัน ช่อดอกออกที่ปลายยอด เป็นดอกแยกเพศอยู่ร่วมต้น มีกลีบเลี้ยงแข็งหนา 4 กลีบ ดอกเพศผู้มีขนาดใหญ่กว่าดอกเพศเมีย มีกลีบดอก 4 กลีบ ดอกเพศเมียมีรังไข่รูปทรงกระบอก ผลเป็นผลเดี่ยว ทรงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 8-10 เซนติเมตร หยักเว้าเป็นพู 8-10 พู เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง เปลือกและเนื้อแข็ง มีรสเปรี้ยวจัด ภายในมีเมล็ดกลม แบน 5-8 เมล็ด

ส้มแขกเป็นพืชที่นิยมนำมาปรุงอาหารรสเปรี้ยวกันมาก บ้างก็ฝานเป็นชิ้น แล้นำไปตากแห้งเก็บไว้ใช้นานๆ หรือนำมาแช่อิ่มกินเป็นขนม มีสรรพคุณช่วยละลายเสมหะ เป็นยาระบายอ่อนๆ และช่วยฟอกเลือด

ในผลส้มแขกมีสาระสำคัญชื่อ Hydroxycitric acid (HCA) ที่ช่วยยับยั้งการสร้างไขมัน จึงนิยมนำมาสกัดเป็นอาหารเสริมลดน้ำหนัก บ้างก็ทำเป็นชาสำหรับชงดื่ม อย่างไรก็ตาม ควรบริโภคในปริมาณที่พอเหมาะ จึงจะให้ผลดีกับร่างกาย นอกจากนี้ผลแห้งยังทำเป็นสีย้อมธรรมชาติได้อีกด้วย

มือใหม่หัดปลูกส้มแขก

ส้มแขกเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนชื้น มีความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 600 เมตร จึงต้องการความชื้นในอากาศสูงและแสงแดดรำไร ชอบดินร่วนปนดินเหนียว หากนำมาปลูกในระยะแรกควรพรากแสงให้ต้น หรือปลูกใกล้กับต้นไม้อื่น เพื่อรักษาความชื้นสัมพันธ์ในอากาศ

หากปลูกในภาคกลาง ควรให้น้ำสม่ำเสมอวันละ 2 ครั้ง หรือปลูกริมน้ำ การขยายพันธุ์ส้มแขก ทำได้ทั้งการเพาะเมล็ด วิธีเสียบยอด หรือปักชำราก ในที่นี้ขอกล่าวถึงวิธีเพาะเมล็ดที่ทำสะดวกที่สุด เริ่มจาก

1.เลือกผลที่แก่จัด แกะเนื้ออก นำเมล็ดมาล้างทำความสะอาดแล้วผึ่งลมให้แห้ง

2.นำดินร่วนระบายน้ำดีใส่ในกระถางขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 4 นิ้ว ประมาณ 3 ใน 4 ของความสูงกระถาง

3.วางเล็ดลงบนดิน กดให้จมเล็กน้อย โรยดินปิดให้พอมิด รดน้ำให้ชุ่มชื้น วางในที่มีแสงแดดรำไร

4.ประมาณ 1-2 สัปดาห์ เมล็ดจะเริ่มงอกเป็นต้นกล้า เมื่อต้นแข็งแรงมีใบมากขึ้น และรากเลื้อยออกจากก้นกระถาง จึงย้ายปลูกลงในกระถางขนาดใหญ่ขึ้น

Tips

1.ส้มแขกเป็นพืชที่โตช้า ต้นที่ได้จากากรเพาะเมล็ดจะให้ผลครั้งแรกเมื่ออายุ 8 ปีขึ้นไป แต่ถ้าเป็นต้นเสียบยอดจะเริ่มให้ผลเมื่ออายุ 5 ปี

2.ส้มแขกมีดอกแยกเพศอยู่ต่างต้นกัน โอกาสที่ต้นจะเป็นเพศผู้หรือเพศเมียสามารถเกิดขึ้นได้ จึงควรปลูกส้มแขกอย่างน้อย 3 ต้น เพื่อให้ได้ต้นทั้งสองเพศและมีโอกาสติดผลให้เก็บกิน