อาการท้องเสียไม่หยุด ไม่ควรทานยาหยุดถ่ายกระทันหัน

Q : ถ้าเกิดอาการท้องเสียไม่หยุด เราไม่ควรทานยาที่ทำให้หยุดถ่ายกระทันหันจริงหรือเปล่าค่ะ แล้วเราควรทานยาแก้อาการท้องเสียชนิดไหนที่ปลอดภัยต่อร่างกาย และไม่มีผลข้างเคียงค่ะ

A : ท้องเสีย คืออาการถ่ายอุจจาระบ่อยเกินกว่าวันละ 3 ครั้ง หรืออุจจาระเหลวเป็นน้ำมากกว่าเนื้อ หรืออาจถ่ายเป็นมูกเลือด สาเหตุอาจเกิดจากอารมณ์ ความเครียด การติดเชื้อไวรัส หรือแบคทีเรีย เป็นต้น พบได้บ่อยในคนทุกเพศทุกวัย

ส่วนใหญ่แล้วอาการท้องเสียมักจะหายได้เอง หากมีการชดเชยเกลือแร่เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ และเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสม การถ่ายอุจจาระเป็นกลไกของร่างกายที่จะขับไล่ของเสีย สารพิษ และเชื้อโรคออกจากร่างกาย การรับประทานยาหยุดถ่าย จะทำให้ลำไส้ต้องเก็บกักเชื้อโรคไว้นานขึ้น และทำให้ท้องอืด ปวดและแน่นท้อง  จึงควรใช้เมื่อจำเป็นเท่านั้น เช่น ถ่ายจำนวนมากครั้ง หรือกรณีเดินทาง และเนื่องจากยาดังกล่าวไม่ช่วยฆ่าเชื้อโรค จึงควรใช้ยาอื่นร่วมเพื่อช่วยในการขจัดพิษ และเชื้อโรคออกไป

ตัวอย่างยาที่ใช้บรรเทาอาการท้องเสีย

• สารละลายเกลือแร่ (electrolyte หรือ ORS) เพื่อชดเชยเกลือแร่และป้องกันการสูญเสียน้ำออกจากร่างกาย

• สารดูดซับพิษ (adsorbent) เช่น dioctahedral smectite, bismuth subsalicylate, kaolin/ pectin, activated charcoal

• ยาลดการขับน้ำและเกลือแร่ (antisecretory) เช่น  racecadotril

• ยาลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ เช่น  loperamide

• ยาปฏิชีวนะ (antibiotic)

การเลือกใช้ยาบรรเทาอาการท้องเสียที่เหมาะสม ขึ้นกับอาการและสาเหตุของโรค หากเป็นอาการเพียงเล็กน้อย ควรเสริมเกลือแร่ และสังเกตุอาการต่อไปสัก 1-2 วัน ถ้าอาการยังไม่ดีขึ้น ก็ควรไปพบแพทย์ อย่างไรก็ตามอาการท้องเสีย ท้องร่วง เป็นสิ่งที่สามารถป้องกันได้ ถ้ารู้จักเลือกกินอาหารที่สะอาด และปรุงสุก ถูกวิธีค่ะ

ทีมเภสัชกรโรงพยาบาล BNH