ตาแพ้แสง

ตาแพ้แสง

ภาวะตาแพ้แสงไม่ใช่โรค แต่เป็นอาการผิดปกติทางตาด้วยอาการแสบตา เคืองตา ปวดตา เวลาตามองแสงที่มีความสว่างในขนาดที่คนปกติไม่รู้สึกอะไร ซึ่งอ่จเป็นอาการของโรคหลายโรค ได้แก่ โรคทางสมอง เช่น เนื้อสมองหรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ปวดศีรษะไมเกรน และอื่นๆ

อย่างไรก็ตามปัญหาตาแพ้แสงส่วนใหญ่ยังคงมาจากความผิดปกติทางตาในที่นี้จะพูดถึงเฉพาะปัญหาทางตาที่พบบ่อยๆ ได้แก่

ตาแห้ง

เป็นความผิดกติของน้ำตาและผิวหน้าดวงตา ส่งผลให้ความคงตัวของน้ำตาผิดปกติ ความเข้มข้นของน้ำตาเพิ่มขึ้น ทำให้ผิวตาถูกทำลาย ถือเป็นสารเหตุของอาการแพ้แสงที่พบบ่อยในคนวัยทำงาน เกิดจากหลายสาเหตุ ได้แก่ การใช้เลนส์สัมผัสหรือคอมแทคเลนส์นาน จ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์ โรคของเปลือกตา ต่อมไมโบเมียนทำงานผิดปกติ อยู่ในที่มีความช้ำต่ำ (ในห้องแอร์) ลมแรง สูบบุหรี่ หรือแม้แต่การรับประทานยาบางตัว เช่น ยารักษาสิว ยาแก้แพ้ ตลอดจนยาหยอดตาที่มีสารกันเสีย หากมีอาการแพ้แสงจากภาวะตาแห้ง คงต้องหลีกเลี่ยงหรือรักษาที่ต้นเหตุ ตลอดจนใช้น้ำตาเทียมช่วย

ความผิดปกติของกระจกตา

กระจกตาหรือตาดำคนเราอยู่ส่วนหน้าสุด เป็นอวัยวะที่สำคัญเกี่ยวกับการมองเห็น มีเส้นประสาทมาเลี้ยงมาก จึงไวต่อความรู้สึกมาก ความผิดปกติเพียงเล็กน้อยจะก่อให้เกิดอาการเจ็บ ระคายเคือง และแพ้แสงได้มาก ความผิดปกติของกระจกตา ที่เป็นสาเหตุของตาแพ้แสงมีดังนี้

• ผิวกระจกตาถลอก เป็นการหลุดลอกของผิวกระจกตาที่บางมาก มักเกิดจากอุบัติเหตุถูกกิ่งไม้หรือใบไม้บาดตา หรือเศษผงเข้าตาแล้วเผลอขยี้ตาการถอดคอนแทคเลนส์ที่ผิดพลาด สารเคมีเข้าตาภาวะนี้ก่อให้เกิดความเจ็บปวดอย่างมาก ตาแพ้แสงอย่างรุนแรง

• แผลจุดเล็กๆ ที่ผิวกระจกตา อาจเกิดจากรังสียูวี พบในช่างอ๊อกเหล็กที่ไม่สวมแว่นกันแสง มีการติดเชื้อไวรัส และอื่นๆ

• สิ่งแปลกปลอม เศษผงติดบนกระจกตา

• การอักเสบติดเชื้อของกระจกตา

• กระจกตาบวมจากสาเหตุต่างๆ เช่น ต้อหินเฉียบพลัน การใส่คอนแทคเลนส์นานเกินไปทำให้กระจกตาขาดออกซิเจน สารเคมีเข้าตา เป็นต้น

ม่านตาอักเสบ

ด้วยเหตุที่ม่านตาเป็นอวัยวะอยู่ข้างในลูกตาที่มีเลือดไหลผ่านสูง จึงอาจทำให้มีการอักเสบที่มาทางหลอดเลือดหรือแม้แต่สารสร้างภูมิคุ้มกันมาสู่ม่านตา ก่อให้เกิดการอักเสบ เกิดอาการสู้แสงไม่ได้ขึ้นมา ม่านตาอักเสบอาจเกิดจากการติดเชื้อ จากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันของร่างกายอุบัติเหตุ และหลายคนมีการอักเสบร่วมกับโรคทางกายตลอดจนที่หาสาเหตุไม่พบก็มีมาก ม่านตาอักเสบเป็นภาวะที่อันตราย อาจนำไปสู่การสูญเสียสายตาและตาบอดได้ ผู้ป่วยกลุ่มนี้มักมีอาการแพ้แสงร่วมด้วย

นอกจากนี้ยังมีความผิดปกติทางตาอื่นๆ เช่น เปลือกตาขาวอักเสบ ซึ่งอาจเกิดจากการติดเชื้อ และบางกรณีก็ไม่ทราบสาเหตุ มักพบร่วมกับผู้ที่มีข้ออักเสบ แต่พบไม่บ่อยนัก มักมีอาการปวดและตาแพ้แสงร่วมด้วย เยื่อบุตาอักเสบ ส่วนมากก่อให้เกิดตาแดง มีขี้ตา ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการแพ้แสงร่วมด้วย โดยเฉพาะรายที่มีการอักเสบกินเข้าไปขอบตาดำ เลือดออกในช่องหน้าตา อาจเป็นจากอุบัติเหตุหรือมีความผิดปกติภายในดวงตา ที่ก่อให้เกิดหลอดเลือดใหม่ มักจะร่วมกับการอักเสบภายในช่องหน้าตา จึงมักจะมีอาการแพ้แสงร่วมด้วย ต้อลม ต้อเนื้อ การอักเสบของต้อลมและต้อเนื้ออาจทำให้เกิดการแพ้แสงได้ในบางราย ต้อหินเฉียบพลัน อาการหลักๆ คือ ตามัว ปวดตา และมักจะมีอาการแพ้แสงร่วมด้วย

โดยสรุปอาการแพ้แสงมักเกิดจากความผิดปกติ หรือมีโรคตาส่วนหน้า ซึ่งประกอบด้วย ผิวตาส่วนหน้า กระจกตา ตาขาว ช่องหน้าตา ม่านตา มีทั้งที่เป็นการอักเสบเล็กๆ รักษาหรือแก้ไขได้ง่ายๆ มักไม่มีผลต่อสายตาแต่อาจก่อความรำคาญเล็กน้อยไปจนถึงการอักเสบของเนื้อเยื่อที่สำคัญภายใน หากรักษาช้าหรือไม่ถูกต้องอาจทำให้ตาบอดได้

วิธีปฏิบัติเมื่อรู้สึกว่าตาแพ้แสง

• สังเกตว่าอาการมากน้อยเพียงใด เช่น อยู่ในที่แสงจ้ามากถึงมีอาการ อย่างนี้คงเป็นภาวะปกติ ใช้วิธีหลีกเลี่ยงจากบริเวณนั้น หรือใช้แว่นกรองแสงหรือแว่นกันแดดช่วย

• เป็นเวลาใดบ้าง เช่น ใช้คอมพิวเตอร์นานๆ เล่นโทรศัพท์มือถือหรือเล่นเกมเป็นเวลานาน มักจะเกิดจากภาวะตาแห้ง ลองพักสายตาโดยการหลัตาหรือมองไกลๆ สลับกันเวลาทำงาน หรืออาจใช้น้ำตาเทียมหยอดตาช่วย

• นอกจากตาสู้แสงไม่ได้ มีอาการอื่นร่วมด้วยหรือไม่ เช่น มีตาแดง ขี้ตา น้ำตาไหล ตลอดจนมีคนใกล้เคียงเป็นก่อน อาจเป็นตาแดง โดยเป็นการติดเชื้อไวรัสที่เยื่อบุตา สมควรไปพบแพทย์ หรือถ้าไม่สะดวกอาจซื้อยาหยอดตาฆ่าเชื้อโดยสอบถามจากเภสัชกร

• หากมีอาการอื่นร่วมกับตาแพ้แสง เช่น ปวดตา ตามัว ถือเป็ภาวะแพ้แสงที่อันตราย มักจะมีโรคที่ร้ายแรง สมควรปรึกษาแพทย์ทันที

การใช้แว่นกรองแสงหรือแว่นกันแดดเป็นรักษาที่ปลายเหตุ แต่เมื่อมีแสงจ้าเข้าตา การลดแสงโดยใช้แว่นกรองแสงก็ดูสมเหตุสมผลอยู่ หากมีอาการตาแพ้แสง แนะนำให้ใช้แว่นกรองแสงช่วย ขณะเดียวกันควรไปรับการตรวจว่ามีความผิดปกติหรือมีโรคตาอะไรเป็นเหตุ การรักษาต้นเหตุทำให้อาการหายขาดได้

ศ.พญ.สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต

จักษุแพทย์