ลูกชายอายุ 3 ขวบ ไม่ยอมกินยาเกิดจากหลายสาเหตุ

Q : ลูกชายอายุ 3 ขวบ ปกติเป็นเด็กทานยาง่าย แต่พอลูกป่วยเป็นหลอดลมอักเสบ คุณแม่ก็พาไปหาหมอได้รับยาน้ำมาทาน ลูกกลับไม่ยอมทานยาหรือไม่ก็นำขวดยาไปซ่อนไว้ จนบางครั้งคุณแม่ก็ต้องบังคับให้ทานยา อยากทราบว่าจะทำอย่างไรให้ลูกยอมทานยาและไม่กลัวการทานยาค่ะ

A : การที่เด็กไม่ยอมกินยาอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ไม่ชอบกลิ่น รส ของยานั้น หรือไม่เข้าใจว่าทำไมตนเองจะต้องกินยา รวมถึงอาจรู้สึกไม่ชอบหรือกลัวเวลาถูกบังคับให้กินยา ทั้งนี้คุณแม่ต้องสังเกตและแก้ปัญหาให้ตรงจุด

ในกรณีนี้ เนื่องจากปกติเด็กกินยาง่าย แต่คราวนี้กลับไม่ยอมกินยา ให้สงสัยว่ายาที่ได้อาจมีรสชาติไม่ดีเช่น มีรสขม สาก ฝาดลิ้น หรือไม่ใช่กลิ่น-รสที่ชอบ การปรับรสชาติยาจึงเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยให้เด็กกินยาได้ง่ายขึ้นค่ะ

กรณียาน้ำ อาจผสมยาลงในน้ำหวาน หรืออาหารที่เด็กชอบ เช่น นม โยเกิร์ต น้ำส้ม ช็อคโกแลตไซรัป (กลบรสขมของยาได้ดี) โดยมีเงื่อนไขดังต่อไปนี้

• ไม่ควรเป็นอาหารมื้อหลักที่เด็กจำเป็นต้องทาน เนื่องจากรสชาติอาหารที่เปลี่ยนไปอาจทำให้เด็กไม่กินอาหารเหล่านั้นอีก

• จะต้องไม่มีข้อห้ามในการกินร่วมกับยานั้นๆ เช่น ยาฆ่าเชื้อบางชนิด ห้ามกินร่วมกับนม

• ปริมาณของน้ำหวาน หรืออาหารที่ใช้ผสมยาจะต้องไม่มากเกินไป เพื่อให้มั่นใจว่าเด็กสามารถกินได้หมด

• มีอุณหภูมิเหมาะสม(ไม่สูงเกินอุณหภูมิห้อง) เพื่อป้องกันการเสื่อมสลายของตัวยา

กรณียาเม็ด หรือแคปซูล หากยาไม่มีข้อห้ามในการบด สามารถบดเม็ดยา หรือเปิดแคปซูล แล้วผสมผงยาลงใน น้ำหวาน หรืออาหารได้เช่นเดียวกับกรณีของยาน้ำ หรือตักอาหารนุ่มๆ ที่เด็กชอบด้วยช้อน แล้วโรยผงยาลงบนผิวหน้า ก่อนนำไปป้อนให้เด็กทาน วิธีนี้จะช่วยให้ยาสัมผัสกับลิ้นได้น้อยลง การรับรสยาของเด็กก็จะลดลงไปด้วยค่ะ

นอกจากการปรับรสชาติยาแล้ว ท่าทีของผู้ปกครองก็มีส่วนสำคัญและช่วยให้เด็กกินยาได้ง่ายขึ้นด้วย การที่จะตั้งหน้าตั้งตาป้อนยาให้เสร็จอย่างรวดเร็วคงทำได้ยาก เพราะเด็กวัยนี้จะห่วงเล่น หากยอมให้ลูกเล่นไปด้วย ป้อนยาไปด้วย เด็กจะยอมรับยาได้มากขึ้น  ผู้ปกครองต้องใจเย็น อดทน ค่อยๆ ป้อน ข้อสำคัญคือ ต้องสร้างความรู้สึกที่ดี ชมเชยเมื่อเด็กร่วมมือได้บ้าง อาจอธิบายเหตุผลง่ายๆ ว่าทำไมต้องกินยา หากมีการขู่บังคับเด็กจะขัดขืนมาก ทำให้ป้อนยาไม่ได้ หรืออาจจะสำลักยาเข้าปอดหรืออาเจียนได้ค่ะ

อีกประเด็นที่สำคัญจากคำถามเกี่ยวการเก็บรักษายา ควรเก็บในที่ที่พ้นมือเด็ก ห่างไกลแสงแดดและความชื้น การที่เด็กนำยาไปซ่อนแสดงว่าสถานที่เก็บยานั้นไม่เหมาะสม ในกรณีที่เด็กชอบรสชาติยาที่กิน อาจเกิดอันตรายจากการที่เด็กหยิบยาไปกินเองจนได้รับยาเกินขนาดได้

ทีมเภสัชกรโรงพยาบาล BNH