แด่ คุณป้าน้ำเต้าหู้

แด่ คุณป้าน้ำเต้าหู้

หลายคนปฏิเสธการทำเพื่อผู้อื่นในสังคมด้วยการหาเหตุผลที่คิดเอาเองหรือไม่ก็ฟังตามๆ กันมา ตัวอย่างเช่น “ทำแค่นี้คงไม่ช่วยอะไรให้ดีขึ้นหรอก” หรือ “เรามันกำลังน้อยรอคนอื่นมาทำดีกว่า” เป็นต้น ซึ่งโดยแท้จริงแล้วการช่วยกันทำอะไรดีๆ เพื่อผู้อื่นหรือสังคม ซึ่งก็คือการให้โดยไม่หวังสิ่งตอบแทนนั้น แม้จะเล็กน้อยเพียงใดก็ตาม หากรวมกันหลายๆ ครั้ง ก็อาจกลายเป็นพลังที่ยิ่งใหญ่และนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงของสังคม หรืออย่างน้อยก็อาจช่วยเปลี่ยนแปลงแนวคิด และการกระทำของใครบางคนให้ดีขึ้นได้นะครับ ยกตัวอย่างเช่นเรื่องที่จะเล่าต่อไปนี้

คุณป้าน้ำเต้าหู้ (ชื่อนี้เป็นชื่อเล่นที่ทุกๆ คนพร้อมใจกันตั้งน่ะครับ) เป็นหญิงวัยกลางคน รูปร่างค่อนข้างท่วมท่าทางใจดีและยิ้มง่าย ผมเจอท่านระหว่างการตรวจที่หอผู้ป่วยในครับ เจอท่านครั้งสองครั้ง ผมเองก็ไม่รู้สึกแปลกใจแต่อย่างใด (คิดว่าคุณป้าก็คงมาขายน้ำเต้าหู้) หลังๆ เห็นท่านมาทุกอาทิตย์ เมื่อไปตรวจที่เตียงผู้ป่วย ก็เห็นว่ามีถุงน้ำเต้าหู้วางอยู่ทุกเตียง (คิดว่าคุณป้าคงทำอร่อย ขายดีเลยทีเดียว) จนกระทั่งวันหนึ่งหลังตรวจเสร็จ คุณพยาบาลก็เอาแก้วใส่น้ำเต้าหู้มาให้ผมแก้วหนึ่ง บอกว่าคุณป้าน้ำเต้าหู้ฝากไว้ให้ บอกว่าเห็นหมอตรวจผู้ป่วยเยอะ น้ำเต้าหู้นี่บำรุงสุขภาพดี ผมรับน้ำเต้าหู้มาดื่ม หลังดื่มเสร็จผมก็เดินตามหาคุณป้าตามตึกและหอผู้ป่วยต่างๆ เพื่อจะให้เงินค่าน้ำเต้าหู้คุณป้า ต้องใช้เวลาเดินหาอยู่นานเลยทีเดียวครับ เพราะตึกและหอผู้ป่วยในโรงพยาบาลมีจำนวนมาก

ย้อนหลังไปเกือบสิบปีก่อน โรงพยาบาลที่ผมทำงานอยู่ในตอนนี้ ไม่ได้ใหญ่โตมีจำนวนตึกมากมายเหมือนในปัจจุบัน ตึกขนาดใหญ่ที่สุดนั้นสูงเจ็ดชั้น แต่มีผู้ป่วยนอนโรงพยาบาลอยู่หลายร้อยคน ส่วนญาติผู้ป่วยไม่ต้องพูดถึงครับ ส่วนใหญ่ถ้าบ้านไกล ก็จะแอบปูเสื่อนอนกันตามทางเดิน คุณป้าน้ำเต้าหู้ก็เคยทำเช่นนั้น คุณป้าเล่าให้ฟังว่า ก่อนที่จะย้ายมาอยู่ในเมือง คุณป้าเคยต้องมาเฝ้าญาติที่ป่วยที่โรงพยาบาลนี้ครั้งหนึ่ง ตอนนั้นกลับบ้านไม่ได้ เพราะทำกระเป๋าสตางค์หล่นหาย จำได้ว่าวันนั้นทั้งวันไม่ได้กินอะไรเลย ท่านหิวจนตาลาย เดินเซ อาศัยตักน้ำจาอ่างในห้องน้ำมาดื่มแก้หัว ช่วงเย็นขณะที่กำลังเดินตามหาโรงครัวของโรงพยาบาล เพราะคุณป้าคิดว่าอาจจะพอมีอาหารเหลืออยู่บ้างจะได้ขอมาประทังความหิว คุณป้าก็พบกับคุณลุงรูปร่างผอมสูงคนหนึ่ง ท่าทางใจดี คุณลุงหิ้วถุงพลาสติกที่เต็มไปด้วยน้ำเต้าหู้แบ่งใส่ถุงเล็กๆ จนเต็ม คุณลุงกำลังเดินแจกให้ผู้ป่วยในตึกทานฟรีๆ คุณจป้าจึงเข้าไปขอมาได้สามถุง ท่านดื่มรวดเดียวจนหมด คุณป้าบอกว่ายังไม่ทันกล่าวขอบคุณ คุณลุงก็หายไปที่อื่นเสียแล้ว

ผมพบและให้เงินคุณป้าเป็นค่าน้ำเต้าหู้ แต่ท่านไม่ยอมรับ (ทำหน้างอใส่ผมอีกต่างหาก) คุณป้าบอกว่า “ป้าไม่ได้ทำมาขายนะหมอ ป้าทำมาแจกฟรี” แล้วท่านก็เล่าเรื่องสาเหตุที่ท่านทำเช่นนี้ให้ผมฟัง ท่านบอกว่าจริงๆ เริ่มมาตั้งนานแล้ว แต่หยุดไปช่วงหนึ่งเพราะมีปัญหาสุขภาพ คือ ปวดหลังมาก ตอนนี้อาการเริ่มดีขึ้นเลยกลับมาทำใหม่อีก คุณป้าบอกว่าช่วงแรกๆ ทำไปเพื่ออยากจะตอบแทนคุณลุงคนนั้น และทำเพราะรู้ว่ายังมีคนอีกหลายคนที่ยังลำบากและต้องการความช่วยเหลือ คุณป้าบอกว่ายังจำเหตุการณ์วันนั้นได้ดี และรู้ดีว่ามันทรมานมากแค่ไหน

คุณป้าบอกผมต่ออีกว่า แต่ในช่วงหลังนี้คุณป้ารู้แล้วล่ะว่า คุณลุงทำแบบนั้นทำไม คุณป้าน้ำเต้าหู้บอกผมว่าคุณค่าที่แท้จริง ที่คุณป้ารับได้เวลาเราให้อะไรคนอื่น โดยไม่หวังผลตอบแทนคือ ความสุขใจที่เราได้รับจากการให้ คุณป้าบอกผมพร้อมรอยยิ้มกว้างที่เปื้อนอยู่บนใบหน้า

การให้โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน นั้นมีความสำคัญมากครับ ชีวิต ครอบครัว สังคม และโลกของเรายังคงหมุนเวียนและคงความสมดุลอยู่ได้ก็ด้วยการให้ การให้เป็นธรรมข้อต้นๆ ในหลายหลักธรรมในพุทธศาสนา เช่น บุญกิริยาวัตถุ สังคหวัตถุ และทศพิธราชธรรม การให้โดยไม่หวังสิ่งตอบแทนจะช่วยลดทอนความเห็นแก่ตัว ซึ่งเป็นสาเหตุแห่งทุกข์ให้น้อยลง จิตใจที่คอยแต่อยากได้ อยากครอบครองเป็นจิตใจที่เป็นทุกข์ได้ง่ายมาก เพราะต้องดิ้นรนแสวงหาอยู่ตลอดเวลา ต่างจากจิตใจของผู้ที่ยินดี และพร้อมจะมอบความสุขให้ผู้อื่นตลอดเวลานะครับ เมื่อให้ความสุขแล้ว ผู้ให้เองก็จะได้รับความสุขทางใจกลับมาด้วย ซึ่งความสุขทางใจนี้ เป็นความสุขที่สมบูรณ์และประณีตมากกว่าความสุขจากการใช้และเสพวัตถุสิ่งของต่างๆ อย่างมาก การให้ยังช่วยลดความยึดติดถือมั่นในตัวเรา ของเรา อันจะนำมาแต่ความทุกข์ เพราะการให้เป็นการเตือนเราว่า ไม่มีสิ่งใดที่จะคงอยู่และเป็นของเราได้ตลอดไป

คุณป้าน้ำเต้าหู้บอกผมว่าท่านเริ่มมีอายุมากขึ้นแล้ว หากมีปัญหาสุขภาพมาก ก็คงทำต่อไปได้อีกไม่นานและคงต้องพัก แต่ผมเองยังเชื่อว่า การให้แม้ในสิ่งที่เล็กน้อยในสายตาคนอื่นก็ตาม แต่การให้นั้นมีคุณสมบัติในการส่งต่อตัวเองไปเป็นทอดๆ เหมือนที่คุณลุงส่งต่อให้คุณป้าโดยไม่รู้ตัว หากในสังคมที่มีคนเริ่มทำอะไรแม้เพียงเล็กน้อย เพื่อคนอื่นแล้ว เราก็คงจะมีคุณป้าและคุณลุงน้ำเต้าหู้คนใหม่มาทำหน้าที่ต่ออยู่เรื่อยๆ ว่าไหมครับ

นพ.ชวโรจน์ เกียรติกำพล

แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป