ปัญหากาย ปัญหาใจ ในช่วงหลังคลอด

ปัญหากาย ปัญหาใจ ในช่วงหลังคลอด

หลังจากกระบวนการคลอดอันเป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดอย่างหนึ่งของคุณแม่ทุกคน ความเจ็บปวดที่แลกมาด้วยความรักความภาคภูมิใจที่ได้เห็นเจ้าตัวน้อยที่เฝ้ารอมากว่า 9 เดือน ทำให้คุณแม่หลายคนถึงกับหายเหนื่อยเป็นปลิดทิ้ง แต่คุณแม่รู้ไหมคะว่านี่เป็นเพียงจุดเริ่มต้นของคุณแม่มือใหม่เท่านั้น ยังมีปัญหาและสิ่งน่าชื่นใจตามมาอีกมากมาย

หนึ่งในสิ่งที่คุณแม่จะพบได้ก่อนอย่างอื่นก็คืออาการเกี่ยวกับตัวคุณแม่เองในภาวะหลังคลอดค่ะ ที่มีภาวะที่จะเกิดขึ้นทั้งกายและใจ ซึ่งบางอย่างเป็นภาวะปกติที่จะเกิดกับคุณแม่ทุกคน แต่บางอย่างก็อาจจะก่อให้เกิดโรคร้ายอื่นตามมาได้ หากไม่ระวังสังเกตอาการตนเองให้ดี วันนี้เรามีคุณหมอจากโรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท แพทย์หญิงเยาวลักษณ์ รพีพัฒนา สูติ–นรีแพทย์ มาไขข้อข้องใจและให้ข้อมูลเกี่ยวกับภาวะหลังคลอดที่คุณแม่ส่วนใหญ่จะพบเจอได้บ่อยๆ ค่ะ

เริ่มจากปัญหาภาวะทางร่างกายกันเลย เป็นภาวะที่คุณแม่จะได้เจอก่อนอย่างอื่น ซึ่งบางอาการก็จะเกิดกับคุณแม่ทุกคน แต่บางอย่างคุณแม่บางคนก็ไม่เป็นค่ะ

การเจ็บแผล

เริ่มด้วยปัญหายอดฮิตอย่าง การเจ็บแผล เป็นอาการที่คุณแม่ทุกคนต้องพบเจอค่ะ ซึ่งคุณหมอบอกว่า จริงๆ แล้วอาการนี้จะสามารถหายเองได้ในไม่กี่วัน แต่ถ้าในบางรายเจ็บมากหมอก็จะแนะนำให้นั่งแช่น้ำด่างทับทิม สัก 5–10 นาที นอกจากนี้ก็จะมีอาการปวดมดลูกบ้าง เกิดจากการที่มดลูกบีบรัดตัว ภายใน 12 วันเราจะคลำตรวจมดลูกไม่เจอแล้ว แต่ในบางรายที่ท้องหลังจะมีการบีบรัดของมดลูกที่เร็วมากเลยทำให้ปวด แนะนำว่าทานยาแก้ปวดแล้วนอนคว่ำ หรือเอาผ้ารัดหน้าท้อง บางครั้งอาจจะใช้น้ำอุ่นวางได้ค่ะ แต่ต้องระวังไม่ให้น้ำร้อนเกินไปเพราะอาจจะทำให้มดลูกไม่หดรัดตัวและอาจทำให้ตกเลือดได้ค่ะ

ปวดหลัง

อาการปวดหลังมักจะเกิดจากการเกร็งในการเบ่งคลอด อาการนี้จะหายไปได้เองค่ะ หรือถ้าปวดมากจะใช้การนวดหรือการฝังเข็มช่วยก็ได้ การปวดหลังนี้ไม่เกี่ยวกับการบล็อกหลังนะคะ บางคนคลอดธรรมชาติไม่บล็อกหลังก็ปวดหลังเหมือนกันค่ะ คุณแม่ส่วนใหญ่มักเข้าใจผิดเรื่องนี้กันมาก และบางครั้งก็เป็นจากที่นอนที่ไม่ถูกสุขลักษณะก็เป็นได้ค่ะ

หัวนมแตกและเต้านมอักเสบ

และในคุณแม่ที่ให้นมลูกเอง อีกปัญหาที่มักจะพบมากคือ หัวนมแตกและเต้านมอักเสบ เต้านมอักเสบมักเกิดขึ้นได้ในคุณแม่ที่ให้นมลูกผิดท่า จริงๆ แล้วคุณแม่ควรเรียนรู้วิธีการให้นมที่ถูกท่าเสียก่อนตั้งแต่ช่วงตั้งครรภ์ ซึ่งการให้นมที่ถูกวิธีนั้นจะต้องให้ลูกอมหัวนมไปจนถึงลานนมและให้ดูดแต่ละข้างไม่เกิน 20 นาที ไม่ใช่ทิ้งไว้เป็นชั่วโมงๆ ซึ่งจะทำให้หัวนมแตกได้ง่าย เพราะจากการศึกษา ระยะเวลาเท่านี้เด็กสามารถดูดนมได้หมดเต้าพอดี และวิธีเอาปากลูกออกจากหัวนมนั้นให้ใช้นิ้วค่อยๆ สอดเข้าไปที่มุมปากแล้วค่อยๆ ดึงออก แม่บางคนดึงออกมาเลย หัวนมก็อาจจะแตกเป็นผลได้ง่าย และที่สำคัญห้ามใช้แอลกอฮอล์หรือน้ำอุ่นเช็ดหัวนม ให้ทำความสะอาดโดยใช้เพียงน้ำเปล่าก็พอแล้ว หรือจะเป็นน้ำนมที่ออกมาทาหัวนมทุกครั้งหลังจากให้นมลูกก็ได้

มดลูกอักเสบ

อาการนี้จะพบได้ในคุณแม่หลังคลอดบางราย อาจจะเกิดจากการที่น้ำคร่ำแตกนานเกินไปในช่วงคลอด หรือเกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ก่อนระยะสมควร (ก่อน 6 สัปดาห์หลังคลอด) นั่นก็จะเป็นการเพิ่มโอกาสที่จะติดเชื้อและเกิดมดลูกอักเสบได้ง่าย

ผมร่วง

มักจะเกิดในช่วง 4 เดือนหลังคลอด เกิดจากฮอร์โมนที่ลดลง เป็นเรื่องปกติที่เกิดกับคุณแม่บางราย ไม่ต้องกังวลมากนะคะ ในเด็กก็เช่นกัน 4 เดือนก็จะเป็นช่วงผลัดผม ช่วงนี้ทั้งคุณแม่และคุณลูกก็อาจจะผมน้อยไปตามๆ กัน ถ้าคุณแม่รู้สึกว่าผมร่วงมากเกินไปและกังวลก็ขอให้ปรึกษาคุณหมอ แล้วคุณหมอก็จะให้รับประทานวิตามินเสริมที่มีส่วนผสมของ Zinc สังกะสี หรือ magnesium ซึ่งจะมีอยู่ในวิตามินรวมค่ะ

ขอขอบคุณ โรงพยาบาลสมิติเวช สุขุมวิท