สร้างลูกให้รู้จักหน้าที่

สร้างลูกให้รู้จักหน้าที่

การที่ลูกสอบได้ที่หนึ่งไม่ได้หมายความว่า คุณเป็นพ่อแม่ที่สมบูรณ์แบบ

จริงอยู่ ผลการเรียนที่ดีของลูกย่อมเป็นหนึ่งนความภูมิใจของพ่อแม่ ย่อมเป็นความชื่นใจ แต่อย่าลืมว่า ลูกของคุณจะไม่ได้ดำรงบทบาทเป็นเพียงนักเรียนไปตลอดชีวิต ดังนั้น การสร้างให้ลูกรู้จักบทบาทและหน้าที่ สร้างให้ลูกเป็นคนดี เป็นที่รัก รู้จักการอยู่ร่วมกับคนอื่นในสังคม น่าจะเป็นสิ่งสำคัญไม่น้อยในการเลี้ยงดูเด็ก

ลูกจะรู้จักหน้าที่ได้ ต้องเริ่มจากคุณพ่อคุณแม่

เริ่มต้นด้วยการแบ่งหน้าที่ง่ายๆ ให้ลูกได้ทำในบ้าน เช่น ล้างจาน รดน้ำต้นไม้ กรอกน้ำใส่ตู้เย็น บอกให้ลูกรู้อย่างชัดเจนว่าอะไรคือหน้าที่ที่ลูกต้องทำ และเมื่อมีการแบ่งหน้าที่อย่างชัดเจนแล้ว ถ้าคุณพ่อคุณแม่ต้องการให้ลูกทำอะไรให้ เช่น ต้องการให้ลูกรดน้ำต้นไม้  การบอกให้ลูกทำจะได้ผลกว่าการใช้คำขอร้อง

เพราะการบอกให้ทำ จะช่วยให้ลูกตระหนักว่า นี่คือหน้าที่ที่เขาต้องทำ ต้องรับผิดชอบ เช่น คุณอาจบอกลูกไปเลยว่า “วันนี้สิ่งที่ลูกต้องทำคือ หนึ่งล้างจาน สองกวาดบ้าน และสามช่วยแม่รดน้ำต้นไม้นะครับ”

แต่ข้อพึงระวังคือ สิ่งที่บอกนั้นต้องชัดเจน เข้าใจง่าย ใช้คำพูดที่นุ่มนวล ทว่าหนักแน่น และคุณพ่อคุณแม่ไม่จำเป็นต้องให้รางวัลเมื่อลูกทำหน้าที่ของเขาเสร็จสิ้น ไม่จำเป็นต้องจ้างวาน ถ้าผลงานของลูกเป็นที่น่าพอใจ ควรชมที่ผลงาน เช่น “ลูกล้างจานได้สะอาดดีมากจ้ะ” ไม่ควรชมในทำนองที่ว่า “แหม คุณแม่ขอบคุณเหลือเกินที่ลูกอุตส่าห์ล้างจานให้ เก่งมากๆ เลยจ้ะ”

เพราะหน้าที่คือสิ่งที่ลูกต้องเรียนรู้จะรับผิดชอบ ต้องฝึกให้เขาได้เรียนรู้ว่าทุกคนมีหน้าที่ที่ต้องทำโดยไม่มีการต่อรองและไม่มีรางวัล แต่สิ่งที่ลูกได้คือ เขาจะตระหนักถึงคุณค่าในตนเอง

การชื่นชมที่ผลงานจะทำให้เด็กภูมิใจในสิ่งที่เขาทำ และทำให้เขารู้ว่าต้องทำงานอย่างไร จึงจะถูกต้อง ได้ผลดี อย่ากลัวว่าลูกจะเหนื่อย อย่ากลัวถ้าลูกทำพลาด อย่ากลัวจะเสียเวลา การฝึกให้ลูกรู้จักรับผิดชอบหน้าที่ ให้ลูกได้ทำงานเพื่อช่วยเหลือตัวเอง ช่วยผู้อื่น ช่วยสังคมจะทำให้เขาเข้มแข็งและยืนอยู่ได้อย่างมั่นคง

อย่างไรก็ตาม การบีบบังคับจะทำให้เด็กเกิดแรงต้าน และธรรมชาติของเด็กนั้นมักมีข้อต่อรองเสมอ ดังนั้นวิธีที่ดีก็คือ ควรให้เด็กมีทางเลือกเพื่อลดแรงต้าน บรรเทาแรงดันก่อนที่ลูกโป่งใบน้อยจะระเบิด

คุณพ่อคุณแม่หลายคนอาจรู้สึกว่า การฝึก การสอนให้ลูกรู้จักหน้าที่เป็นเรื่องยากเย็น เพราะกว่าจะทำใจแข็ง ทำเสียงเข้ม และอดทนรอให้ลูกทำตามที่บอกได้นั้น ก็แทบจะปวดประสาทจี๊ดไปตามๆ กัน

เป็นเรื่องปกติที่แรกๆ ของการฝึกฝนให้เด็กรู้จักกับหน้าที่ ลูกอาจตื้อ ร้องไห้ คร่ำครวญ จนถึงขั้นลงไปนอนดิ้นปิ่มว่าจะขาดใจ สารพัดสารพันวิธีที่สมองน้อยๆ ของเจ้าตัวน้อยจะสรรหามาเรียกร้องขอความสงสาร เห็นใจ และแข็งข้อ

แต่ขอให้คุรพ่อคุณแม่แข็งใจสักนิด อดทนอีกสักหน่อย มั่นใจในการกระทำของเรา อย่ายอมให้ความสงสาร ความเห็นใจในพฤติกรรมทั้งหลายแหล่มาทำให้ใจอ่อน หรือมาทำให้หมดความอดกลั้น

อย่าปล่อยให้ความสุข ความไม่อดทนในช่วงเวลาสั้นๆ ทำให้ลูกของเรากลายเป็นคนที่ไม่มีวินัย และไม่รู้จักหน้าที่ไปตลอดชีวิต

แพทย์หญิงจิตรา วงศ์บุญสิน

กุมารแพทย์ประจำโรงพยาบาลบางปะกอก 1