Haijai.com


ประวัติโรคอัลไซเมอร์โรคสมองเสื่อม


 
เปิดอ่าน 2074

แกะรอยอัลไซเมอร์

 

 

กลุ่มอาการสมองเสื่อม (dementia) เป็นกลุ่มโรคที่พบได้บ่อยในสังคมผู้สูงอายุ ซึ่งโรคที่พบได้บ่อยที่สุดในกลุ่มโรคสมองเสื่อมก็คือ โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) โดยโรคนี้มีประวัติศาสตร์มายาวนานกว่า 100 ปีแล้ว แม้ในปัจจุบันเรายังต้องยอมรับว่ายังมีอะไรอีกมากที่เรายังไม่รู้เกี่ยวกับโรคนี้ และรวมถึงเรายังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่อย่างไรก็ตามการมองย้อนกลับไปในเส้นทางที่เราได้ผ่านมาแล้วนั้น ช่วยให้เราได้เห็นว่าเราเดินมาได้ไกลเพียงใด โดยในบทความนี้จะเล่าประวัติศาสตร์แบบย่นย่อของโรคอัลไซเมอร์ ตั้งแต่ ดร.อัลไซเมอร์ ได้กล่าวถึงโรคนี้เป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1906

 

 

ยุคเริ่มต้น

 

 1906 ดร.อัลไซเมอร์ (Alois Alzhimer) ประสาทแพทย์ชาวเยอรมันได้บรรยายถึงผู้ป่วยหญิงอายุห้าสิบปีเศษคนหนึ่ง ซึ่งใช้ชื่อว่า Auguste D โดยเธอมีอาการหลงลืมอย่างมาก ร่วมกับมีอาการหวาดระแวงและประสาทหลอน ซึ่งหลังจากเธอเสียชีวิต ดร.อัลไซเมอร์ ได้ทำการศึกษาสมองของเธอและพบว่า เนื้อสมองมีการฝ่อลงพร้อมกับเซลล์ประสาทที่น้อยลง

 

 

 1910 ดร.เอมิล เครเพลิน (Emil Kraepelin) เพื่อนร่วมงานของ ดร.อัลไซเมอร์ ได้ตั้งชื่อโรคนี้ว่า “โรคอัลไซเมอร์” ตามชื่อของ ดร.อัลไซเมอร์ นั่นเอง และได้เขียนลงไปในหนังสือของเขาที่ชื่อว่า “Psychiatrie”

 

 

 1915 ดร.อัลไซเมอร์ได้เสียชีวิตลง โดยที่เจ้าตัวคงไม่คาดคิดมาก่อนว่า สิ่งที่ตัวเองค้นพบในตอนนั้น จะกลายเป็นโรคที่เกิดขึ้นกับคนหลายสิบล้านคน และกลายเป็นปัญหาสำคัญระดับโลกในอีกหนึ่งร้อยปีต่อมา

 

 

 1968 แบบประเมินพุฒิปัญญา (cognitive measurement) ถูกพัฒนาขึ้นเป็นครั้งแรก ทำให้นักวิจัยสามารถประเมินการทำงานของสมองได้อย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้น

 

 

ยุคใหม่และการตระหนักรู้

 

 1976 แพทย์ด้านประสาทวิทยา Dr.Robert Katzman ได้ประกาศว่า โรคอัลไซเมอร์เป็นโรคที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มอาการสมองเสื่อม และได้เขียนบทความลงในวารสารการแพทย์ชื่อดัง Archives of Neurology ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการนำมา ซึ่งความสนใจของแพทย์และนักวิชาการ และก่อให้เกิดงานวิจัยเกิดขึ้นตามมาเป็นจำนวนมาก

 

 

 1980 มีการก่อตั้งสมาคมโรคอัลไซเมอร์ขึ้น (The Alzheimer’s Association) ซึ่งต่อมาเป็นองค์กรระดับนานาชาติ ที่มุ่งเน้นการศึกษาวิจัย ให้ความรู้ และการดูแลผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์

 

 

 1983 เดือนพฤศจิกายนได้ถูกประกาศว่าเป็นเดือนโรคอัลไซเมอร์เป็นครั้งแรก (the first National Alzheimer’s Disease Month) เพื่อเป็นการตระหนักถึงโรคอัลไซเมอร์

 

 

ยุคแห่งการรักษา

 

 1987 มีการค้นพบยีนที่เกี่ยวข้องกับโรคอัลไซเมอร์เป็นครั้งแรก ได้แก่ amyloid precursor protein พบบนโครโมโซมคู่ที่ 21 ซึ่งเป็นหนึ่งในความผิดปกติของยีนที่เป็นความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอัลไซเมอร์

 

 

 1993 องค์กรอาหารและยาสหรัฐอเมริกา อนุมัติยาต้านโรคอัลไซเมอร์เป็นตัวแรกของโลก ชื่อ “tacrine” (ซึ่งปัจจุบันแทบไม่มีการใช้แล้ว) และในอีกทศวรรษต่อมามียาอีก 4 ตัว ที่ได้รับอนุมัติเพิ่มเติมและยังใช้อยู่จนถึงทุกวันนี้

 

 

 1994 อดีประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา โรนัล เรแกน และครอบครัว ได้ออกมายอมรับว่าเขาป่วยเป็นโรคอัลไซเมอร์ ซึ่งทำให้สาธารณชนสนใจโรคนี้เพิ่มขึ้น และในปีเดียวกันได้มีการประกาศ วันอัลเซอมร์โลก เป็นครั้งแรก ประธานาธิบดีเรแกนได้เสียชีวิตลงในปี 2004 จากโรคปอดบวมและภาวะแทรกซ้อน ขณะที่เป็นโรคอัลไซเมอร์ขั้นรุนแรง

 

 

 1999 วัคซีนโรคอัลไซเมอร์ประสบความสำเร็จเป็นครั้งแรกในหนูทดลอง แต่ต่อมาล้มเหลวในการทดลองในคน และยังไม่ประสบความสำเร็จจนถึงปัจจุบัน

 

 

ยุคความหวังและอนาคต

 

 2003 สถาบันผู้สูงอายุของสหรัฐอเมริการ่วมกับสมาคมโรคสมองเสื่อม เริ่มทำการศึกษาระดับชาติในเรื่องของกรรมพันธุ์กับโรคอัลไซเมอร์ (Nation Alzheimer’s Disease Genetic Study) โดยคาดหวังว่าจะค้นพบยีนที่เป็นความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอัลไซเมอร์ได้ทั้งหมด (ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ชัดเจนแล้วว่ากรรมพันธุ์เป็นปัจจัยสำคัญอันหนึ่งของการเกิดโรคอัลไซเมอร์อย่างแน่นอน โดยพบว่ามียีนที่มีความสำคัญต่อการเกิดโรคแล้วไม่น้อยกว่า 4 ตัว)

 

 

 2005 มีวารสารทางการแพทย์สำหรับโรคอัลไซเมอร์โดยเฉพาะเกิดขึ้น ชื่อ “Alzheimer’s Dementia’

 

 

 2008 มีการก่อตั้งองค์กรระดับนานาชาติที่มีเป้าหมายในการศึกษาวิจัยโรคอัลไซเมอร์เกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก เช่น Healthy Brain Initiative, International Society to Advance Alzheimer Research and Treatment และอื่นๆ อันแสดงให้เห็นว่านานาประเทศต่างเห็นความสำคัญของโรคนี้ และเอาจริงกับการต่อสู้กับโรคดังกล่าว

 

 

 2010 โรคสมองเสื่อมกลายเป็นโรคที่เป็นสาเหตุการตายสูงสุดอันดับที่ 6 ในสหรัฐอเมริกา

 

 

พุฒิปัญญา หรือ “cognition” หมายถึง การทำงานของสมองในด้านที่เกี่ยวกับความจำ ภาษา สมาธิ การคิด และการตัดสินใจ ซึ่งพบว่าในผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ระยะแรกจะมีปัญหาที่เด่นชัดในเรื่องของความจำ และการใช้ภาษา และเมื่ออาการเป็นมากขึ้น การทำงานของสมองด้านอื่นๆ ก็จะแย่ลงไปทั้งหมด โดยการวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร์ในปัจจุบัน ส่วนใหญ่จะต้องใช้แบบประเมินพุฒิปัญญาร่วมด้วยเสมอ

 

 

 2011 ประธานาธิบดีโอบามาประกาศว่า โรคอัลไซเมอร์ถือเป็นวาระแห่งชาติ และจัดอยู่ในแผนดำเนินงานเช่นเดียวกับอีกหลายประเทศพัฒนาแล้วทั่วโลก

 

 

 2013 กลุ่ม G8 ได้ตั้งกลุ่มโรคสมองเสื่อมขึ้นชื่อ “The G8 Dementia Summit” โดยมีเป้าหมายเพื่อหาการรักษาโรคอัลไซเมอร์ให้ได้ก่อนปี 2025

 

 

 2015 มีผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์และโรคสมองเสื่อมอื่นๆ ทั่วโลกกว่า 45 ล้านคน ในประเทศไทยประมาณการณ์ว่า มีผู้ป่วยไม่ต่ำกว่าสีแสนคน โดยตัวเลขมีแนวโน้มเพิ่งสูงขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี ค่าใช้จ่ายที่เกดจากโรคสมองเสื่อมทั่วโลก คิดเป็นเงินกว่า 21 ล้านล้านบาทต่อปี และหากยังไม่พบวิธีป้องกันหรือรักษาให้หายขาดคาดว่าในปี 2030 จะมีจำนวนผู้ป่วยทั่วโลกสูงกว่า 76 ล้านคน

 

 

ณ วันนี้ความรู้เกี่ยวกับโรคอัลไซเมอร์ก้าวหน้าไปมาก ยีนที่เป็นความเสี่ยงและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคจำนวนมากถูกค้นพบ กลไกการเกิดโรคและแนวทางการรักษาป้องกันถูกพัฒนามากขึ้นเรื่อยๆ ทุกปี แพทย์และนักวิจัยจำนวนมากทั่วโลกล้วนมองไปข้างหน้า ถึงวันหนึ่งที่เราจะสามารถรักษาโรคนี้ให้หายได้ โดยไม่ต้องรอถึงอีก 100 ปี

 

 

นพ.ธรรมนาถ เจริญบุญ

จิตแพทย์

(Some images used under license from Shutterstock.com.)