การบำบัดด้วยดนตรีบำบัด

เพิ่มพลังหัวใจให้พองโตด้วย ดนตรีบำบัด

เคยไหมฟังเพลงที่ชอบทีไรเกิดอาการอินทุกที บางครั้งเสียงเพลงก็ทำให้เรามีกำลังใจกระตุ้นให้กระตือรือร้น ปลุกใจให้อึกเหิม ทำเสร้าจนน้ำตาซึม หรือแม้แต่เพิ่มความอดทนในการออกกำลังกายได้ นั่นก็เพราะดนตรีมีผลต่ออารมณ์ พฤติกรรม และสุขภาพได้นั่นเอง ปัจจุบันจึงเกิดศาสตร์หนึ่งที่เรียกว่า “ดนตรีบำบัด” ขึ้น บำบัดโรคทางใจได้

จุดเริ่มต้นของการบำบัดด้วยเสียงเพลง

ใครจะรู้ว่าจริงๆ แล้วดนตรีบำบัดมีมาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์เลยทีเดียว ตั้งแต่มีความเชื่อเรื่องผีสางเทวดาว่าสามารถรักษาโรคได้ โดยสมัยก่อนเชื่อกันว่า หากเล่นดนตรีแล้วจะสามารถติดต่อกับพระเจ้าได้ เล่นดนตรีเพื่อเรียกพระเจ้ามารักษาโรค

ต่อมาถึงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 1 และ 2 มีการอ้างอิงจากวิทยาศาสตร์มากขึ้น โดยมีกลุ่มนักดนตรีรวมตัวกัน หลังจากนั้นได้รับการยอมรับเป็นอย่างดี ทางโรงพยาบาลจึงเล็งเห็นถึงความจำเป็นในเรื่องนี้ จึงได้มีการว่าจ้างนักดนตรีมาเล่นดนตรี โดยมีข้อแม้ว่าต้องได้รับการฝึกจากทางโรงพยาบาลด้วย

ในปี ค.ศ.1944 ได้ก่อตั้งโรงเรียนที่เปิดการเรียนการสอนสาขาดนตรีบำบัด ซึ่งนับเป็นโรงเรียนแห่งแรกของโลกอีกด้วย ในรัฐมิชิแกน ประเทศสหรัฐอเมริกา และหลังจากนั้นก็มีงานวิจัยเรื่องนี้เรื่อยมา

ใครบ้างที่เหมาะกับดนตรีบำบัด

ดนตรีบำบัด สามารถบำบัดได้ทุกช่วงวัย ตั้งแต่เด็กไปจนถึงผู้สูงอายุ และปัจจุบันมีการใช้ดนตรีบำบัดในทหารผ่านศึก ในกองทหารหรือกองทัพด้วย โดยปัจจุบัน ดนตรีบำบัดมักใช้ในการบำบัดผู้ป่วยดังนี้

• ผู้ป่วยอัลไซเมอร์

• ผู้ป่วยสมองเสื่อม (สูญเสียความทรงจำ)

• เด็กที่มีปัญหาความบกพร่องเกี่ยวกับการเรียนรู้ “โรคแอลดี” (Learning Disabilities)

• คนที่มีปัญหาเรื่องอาการบาดเจ็บทางสมอง

• ผู้ใช้สารเสพติด

• มีสุขภาพทางจิตไม่ดี

• เด็กที่มีพัฒนาการล่าช้า

• ผู้ที่มีความเครียด ความวิตกกังวล และซึมเศร้า

• ผู้ที่ไม่มั่นใจในตัวเอง ไม่เคารพตัวเอง ไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง แยกตัวจากสังคม

• ผู้ที่มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม

เมื่อมาเข้ารับการตรวจกับแพทย์ แพทย์จะเช็คประเมินเบื้องต้น เช่น ความชอบทางดนตรี ชอบดนตรีหรือมีประสบการณ์ดีๆ กับดนตรีหรือไม่ หากผู้ป่วยชอบดนตรีแพทย์ก็จะส่งต่อให้ทางนักดนตรีบำบัดอื่นๆ นักดนตรีบำบัดก็จะเช็คอีกครั้งหนึ่งว่า ชอบฟังเพลงอะไร และไม่ชองฟังเพลงอะไร เช่น เด็กส่วนใหญ่ไม่ชอบฟังเสียงที่สูงมากๆ นักบำบัดก็จะไม่ให้ฟังหรือเล่นเครื่องดนตรีที่มีเสียงสูง เด็กบางคนกลัวเสียงเอฟเฟคอย่าง ฟ้าร้อง เป็นต้น

ส่วนดนตรีที่ใช้บำบัดก็แล้วแต่กลุ่มอายุ เช่น เด็ก วัยรุ่น ผู้สูงอายุ ก็จะฟังเพลงตามวัยที่เหมาะสม และความชอบ ซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด

ขั้นตอนของการบำบัดด้วยดนตรีมีอะไรบ้าง

ความถี่ของการบำบัดจะขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย โดยปกติจะมารับการบำบัดสัปดาห์ละครั้ง ครั้งละ 1 ชั่วโมง แต่หากมีความเครียดสูง อาจต้องมาสัปดาห์ละ 2 ครั้ง แต่หากเป็นเด็กสมาธิสั้นจะมาสัปดาห์ละครั้ง ครั้งละ 30 นาที โดยการบำบัดจะแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ การฟัง และการเล่น โดยการบำบัดนั้นๆ จะแบ่งเป็น 3 อย่าง ภายใน 1 ชั่วโมง ดังนี้

1.การวอร์มอัพ สร้างความคุ้นเคยเตรียมความพร้อม ประเมินสถานการณ์ต่างๆ เช่น วันนั้นๆ เด็กทำอะไรมาบ้างหรือรู้สึกอะไรมา

2.กิจกรรมหลัก จะเชื่อมโยงกับวอร์มอัพ คือ หากวันนี้เด็กทะเลาะกับผู้ปกครองมากิจกรรมหลักจะต้องทำอย่างไร ให้ระบายอารมณ์และยอมรับและเข้าใจพ่อแม่และตัวเองมากขึ้น

3.สรุป เมื่อใกล้หมดชั่วโมงจะมาวิเคราะห์ว่าได้อะไรไปบ้าง

โดยกิจกรรมก็มีตั้งแต่

• วิเคราะห์เนื้อเพลง เหมาะสำหรับวัยรุ่นหรือผู้ใหญ่

• การเล่นเครื่องดนตรี สำหรับผู้ที่มีประสบการณ์ทางด้านดนตรีมาก่อน สำหรับผู้ที่ไม่มีประสบการณ์ด้านดนตรี ก็จะเลือกให้เล่นเครื่องเคาะง่ายๆ

• การเล่นกลองเป็นกลุ่ม เป็นการกระตุ้นให้ผู้ป่วยตื่นตัว บำบัดอาการซึมเศร้า

• การฟังเพลง

• การร้องเพลง

• การเคลื่อนไหวร่างกาย

การใช้ดนตรีบำบัดจะมีอาการดีขึ้นเร็วหรือช้า ขึ้นอยู่กับคนไข้และระยะเริ่มอาการ หากมาเริ่มบำบัดตั้งแต่แรกๆ อาการจะดีขึ้นได้เร็ว ถ้าคนที่เป็นหนักมาแล้วก็อาจจะต้องเจาะลึกมากกว่า ต้องใช้เวลาในการสร้างความสัมพันธ์ ใช้เวลาให้เขาคุ้นเคยกับสิ่งที่นักบำบัดทำมากขึ้น เวลาคือสิ่งที่เขาต้องการ

ข้อจำกัด

1.เราต้องยอมรับอย่างหนึ่งว่า เราไม่สามารถรักษาผู้ป่วยแทนหมอหรือนักบำบัดได้

2.ผู้ที่มาบำบัดต้องยอมรับดนตรีได้ระดับหนึ่ง ไม่ต่อต้านเสียงดนตรี

3.ไม่สามารถบำบัดผู้ป่วยที่เจ็บป่วยทางร่างกายได้

มีงานวิจัยเกี่ยวกับผู้ป่วยที่อาการโคม่าด้วยว่า เมื่ออยู่ในห้องไอซียูให้เราเล่นดนตรีที่เขาชอบให้เขาฟัง จะทำให้เขามีกำลังใจและอาการจะดีขึ้นได้

คุณสดุดี อภิสุทธิพร

นักดนตรีบำบัด

โรงพยาบาลมนารมย์